Na świecie dużo było Lyncha.
2025-01-17
I świat miał z niego dużo. Przez moment, taki krotochwilny, miała go też Łódź. Miała cudownego Mistrza. Lynch wymyślił nas na nowo, na nowo centrum Łodzi. Wśród fabrycznych ruin odnalazł tajemnicę, która zainspirowała jego wyobraźnię. „Niezwykłe pozostałości po rewolucji przemysłowej! Dzisiaj już takich miejsc prawie nie ma. Łódź ma duszę. Dlatego ją tak bardzo polubiłem” […]
Raz na jakiś czas warto wleźć (w zamyśleniu, najlepiej na początku weekendu) na drabinę
2024-12-04
Nie musi być drewniana, czy ergonomiczna, byleby była solidnie oparta o brzeg kadru, prowadziła gdzieś wyżej, cokolwiek to znaczy. Oczywiście drabina przyda się bardzo, jeśli tylko zamierzamy sobie pogadać przez telefon, a nasza rozmowa jest z kimś lub czymś z daleka i zapowiada się na wyjątkowo długą. Abstrakcje powstałe na drabinie nie dadzą się zweryfikować, […]
Wszystko rozstrzyga się w zbiorowej pamięci
2024-10-27
Ta jest zawsze soczysta i zielona, niczym murawa na boisku. Obecnie, od dni paru, trwa otwarcie nowego gmachu Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Z łódzkiej perspektywy to czas, by wrócić do szlachetnej, kulturowej, a nawet sportowej „rywalizacji” między tak immanentnymi dla obydwu miast ideami jak Legia z jednej, a ŁKS i Widzew z drugiej. Łódź […]
To się nosi w tym sezonie: obojętność
2024-09-29
W kulturze zdominowanej przez technologię alienacja staje się dyskretnym, neutralnym makijażem na doskonale obojętnej twarzy. Te dwie postacie na przedstawionym zdjęciu łączy dwunożność, wiek i praca dla jednej agencji reklamowej. Nas jest dużo więcej. Przynajmniej chcemy tak myśleć „o sobie”. Zarówno ich, jak i nas łączy po wielokroć więcej, niż nam się zdaje. Tak mówią […]
Gadatliwość
2024-09-24
Żyjemy nieprzerwanie w cywilizacji i kulturze harmonijnie rozwijających się co najmniej od początków ery nowożytnej. To cywilizacja energiczna, zafascynowana możliwościami działania, jakie daje technika i pragmatycznie wykorzystywany racjonalny dar kategoryzowania i porządkowania wszystkiego, z czym się zetknie. Kiedy usiłujemy taką spójną, prostą historię potwierdzić w obrazach – wówczas sprawa komplikuje się. Spróbujmy zestawić dwa obrazy […]
Dziś potrzeba piasku i rąk do wsypywania go do worków
2024-09-23
Nie potrzeba symboli. Co jednak mamy robić my, którzy tkwimy daleko od rwących nurtów w mżącej bez przerwy fali informacji? Skupmy się więc przez chwilę na symbolach. Niosą one więcej sensu niż „najświeższe informacje”. Motyw śmierci w wodzie trwa od psalmu 68 aż po Ziemię jałową T.S. Eliota. „Fenicjanin Flebas, martwy od dwu niedziel,Zapomniał krzyku […]
Zleciało błyskawicznie
2024-09-20
To nie jest zły symptom. Lepiej interesować się śmiałym i swobodnym kreśleniem nowych linii, niż budowaniem płotów i uszczelnianiem starych granic. Skoro nieźle idzie, do następnego spotkania narysujmy sobie miasto. Całe Miasto, komiks (i gra wokół niego) to niezłe medium dla takich odjechanych/odlecianych pomysłów ad hoc. Każdy gdzieś tam mieszka, zna najbliższy róg, podwórko, korytarz, […]
Jak w 2024 wyglądają tragarze wykonujący usługę transportową?
2024-09-11
Jeden z niewielu zachowanych z okresu międzywojennego (z 1937 roku) filmów awangardowych, czyli takich, które chciały oddać niedostrzeganą oczywistość to Przygoda człowieka poczciwego (https://www.youtube.com/watch?v=FlaFGPiioPQ), autorstwa Stefana i Franciszki Themerson, z muzyką skomponowaną przez Stefana Kisielewskiego wart jest chwili uwagi. Fabuła na wspak, o konsekwencjach chodzenia przez dobrodusznego urzędnika tyłem, eksponuje motyw dwóch ludzi noszących szafę […]
U Schulza mleczarka zapewne miała by na imię Aniela i trzęsła całym domem.
2024-08-27
Gdzie Drohobycz, gdzie Delfy? Nie dowiemy się jak wołano na tę, którą zobaczył Vermeer około 1657-1658. Jeśli uwierzymy specjalistom (rzadko warto to robić w przypadku obrazów), z prawej strony na dole, obok rzędu pięciu zdobionych kobaltem, charakterystycznych płytek (delft) stoi ogrzewacz do stóp. Myślicie, że Schulza taki fetysz nie zainteresował by? Aluzje wiszące między kuchnią i […]
Czy „Dwie (młode) mężatki” wezmą udział w wyborach prezydenckich w 2025?
2024-08-24
Nie wiadomo. To, co wiadomo dziś to fakt, że Andrzej Wróblewski był świetnym malarzem. Nie dziwi nas, że w sercu Wenecji, w przestrzeni Procuratie Vecchie, na placu świętego Marka, zaprezentowana została wystawa właśnie tego artysty. To jedna z dwóch polskich ekspozycji na 60. Międzynarodowej Wystawy Sztuki w Wenecji. Kuratorem wystawy głównej został Brazylijczyk Adriano Pedrosa, […]
Jak w 2024 wyglądają tragarze wykonujący usługę transportową?
2024-08-20
Jeden z niewielu zachowanych z okresu międzywojennego (z 1937 roku) filmów awangardowych, czyli takich, które chciały oddać niedostrzeganą oczywistość to Przygoda człowieka poczciwego (https://www.youtube.com/watch?v=FlaFGPiioPQ), autorstwa Stefana i Franciszki Themerson, z muzyką skomponowaną przez Stefana Kisielewskiego wart jest chwili uwagi. Fabuła na wspak, o konsekwencjach chodzenia przez dobrodusznego urzędnika tyłem, eksponuje motyw dwóch ludzi noszących szafę […]
Rewitalizacja Włókienniczej dużo zepsuła
2024-08-19
Co dzieje się z wrażliwcami i maminsynkami z dobrego domu, kiedy napatrzą się na wojnę swoim bystrym, dziesięcioletnim wzrokiem? Wyrastają na twardych cyników. W 1958 roku, już po odebraniu Nagrody Wydawców, dwudziestoczteroletni Hłasko w wywiadzie dla Polskiego radia mówił tak: „Proszę Pani, człowiek rodzi się bez swojej woli, potem żyje bez przyjemności, umiera bez swojej […]
Do nowego projektu – Kalendarium, jak i do Igrzysk Przyszłości w Atlasie Sztuki zabieramy się
2024-08-18
niczym przysłowiowy pies do jeża. W ramach rzeczonego projektu prosimy po świecie całym znamienitych ludzi o pięć ważnych w ich opinii dat z ostatniego stulecia. Po co? Pewnie po to, żeby przez chwilę (w czasie Igrzysk) pogłówkować o świecie czekającym nas za sto lat. Trudno przewidzieć jak potoczą się dalsze losy naszego projektu. Zamierzamy zbierać […]
”…przed tobą jest dal, nie cieśnina, i stół opływający tłuszczem.
2024-06-18
Lecz ty osądzasz jak niewierny. Dosięgną cię prawa i sądy. Strzeż się, by cię nie zwiodła obfitość i nie zmylił hojny okup.” — Siri! Opowiedz mi proszę inną bajkę. Dziadek gdzieś wyszedł… 28 września 2023 roku, w dniu swojej premiery, „Znachor” w czternastu krajach na świecie był numerem jeden pośród wszystkich fabularnych produkcji. Zanim wzruszymy […]
„I live in The Line” nie ma szans z „Jestem z okolic Żyrardowa”
2024-06-16
Zdaniem Tadeusza Markowskiego, profesora z Interdyscyplinarnego Centrum Studiów Miejskich Uniwersytetu Łódzkiego, proces duopolis już trwa. Warszawa rozrasta się w kierunku Łodzi. Warszawiacy mieszkają już w Żyrardowie. Być może zechcą zamieszkać w Nowym Centrum Łodzi? Zwłaszcza, że ceny mieszkań w Łodzi są o wiele niższe, niż w stolicy. Wypowiedzieli się na dany temat już wszyscy, i […]
W kręgach surrealistów nazywano „to” la boîte surréaliste
2024-06-10
Robili „takie rzeczy” Marcel Duchamp, zarówno Man Ray, jak i Joseph Cornell, także André Breton. Wielcy sztuki XX wieku. My natomiast sięgniemy do biogramu kobiecego. Urodzona w 1906 roku Elisa Latte Elena Bindhoff Enet miała więcej niż jedno życie. W tym pierwszym była pianistką i żoną polityka. W tym drugim, już w ziemskim raju, w […]
Lubimy patrzeć na „Cranachy”, „Caravaggie”, „Vermeery”
2024-06-07
Nadal zdarza się, że możliwość zobaczenia takich obrazów jest powodem planowania wyjazdu, wakacji. Teraz robimy to z telefonem w dłoni, z dostępem do dziesiątek stron wyjaśniających zagmatwane szczegóły, podpowiadających gdzie, pod jakim kątem spojrzeć, jak się rozglądać po namalowanym świecie. Takie podpowiedzi będą nam towarzyszyć pewnie już zawsze, o ile nie zabraknie prądu. Póki posiadamy […]
Powiedzcie Janowi Kaczmarkowi, że nie ma przyszłości bez Marzycieli!
2024-05-22
Marzyciel to tytuł filmu, za który Jan odebrał Oscara. Nagród Jan Andrzej Paweł Kaczmarek zdobył oczywiście znacznie więcej, można wręcz odnieść wrażenie, że zostały mu wręczone wszystkie możliwe nagrody. Nagrody wręczane są zawsze „za coś”, za przeszłe zasługi. Gwiazdą jest się „po coś”: dla Pamięci, czyli dla Przyszłości. Tym właśnie sposobem Łódź okazała szacunek i […]
Liczymy dłużej, niż pamiętamy
2024-05-18
Liczymy od zawsze. Chętnie liczymy to, czego na pewno nie dosięgniemy. Sprzed kilkunastu tysięcy lat pochodzą pierwsze monumentalne neolityczne założenia architektoniczne sytuowane zgodnie z układem astronomicznym, tak jak Göbekli Tepe. Każdy język, który znamy i potrafimy rozpoznać, w przeszłości zjawiał się w świecie, w którym od dawna już sprawnie liczono. Liczymy precyzyjnie. Mamy policzone, że […]
W Łodzi wiele prostych rzeczy wygląda inaczej – zaskakująco się komplikuje
2024-05-15
W łódzkich legendach wiele jest opowieści o tym, jak „to miasto” zmieniło ludzi. Taka zmiana jako mit jest konwencją pamiętania o gwałtownych społecznych transformacjach jakie miały miejsce w wielkich przemysłowych Molochach urbanizacji w XIX i XX wieku. Pewnie dlatego, że życie potrafi tu nieźle kołysać. W takich warunkach to, co wyobrażone bezpośrednio nakłada na siebie […]
Bezlik silnych osobowości pcha się by wprost, paluchem kreślić obraz sytuacji
2024-05-13
W połowie lat pięćdziesiątych XX wieku, kiedy zjawił się na rysunku Saula Steinberga motyw nawzajem stwarzających się z niczego rąk, gazetowe rysunki (ten z lewej pochodzi z New Yorkera) były bardzo proste. Tylko kreska, żadnych rastrów, żadnych odcieni, niuansów. Dawno temu, jeśli rysunek zjawiał się w gazecie, to po to, by coś wyostrzyć, podkreślić, zauważyć. […]
Wakacje będą, warto coś zaplanować
2024-05-11
Myśleliście ostatnio o błogosławionym Radzimie Gaudentym, bracie przyrodnim św. Wojciecha, a od roku 1000 arcybiskupie gnieźnieńskim? Nie? Warto pomyśleć, szczególnie jak robicie też plany powakacyjne. Wtedy warto jeszcze wspomnieć o św. Kalikście, niewolniku, papieżu, męczenniku z roku 222. Najlepiej objąć ich jedną myślą. Wśród podejmujących ważne decyzje gospodarcze w spółkach Skarbu Państwa upowszechnił się zwyczaj ustalania, […]
Zdecydujcie, co jest bardziej prawdopodobne
2024-05-09
Są dwie możliwości: albo algorytm odpowiada za całość zmian wobec oryginału, albo treść zmienionego przemówienia ułożył człowiek. Ta scena jest pochwałą kunsztu retorycznego (Ars rhetorica). Jest umieszczoną w groteskowej scenografii wymyślonych znaków i rytuałów sceną narodzin (wprost z niczego) kultu, fanatyzmu, porywu zmyślonej jedności (Ein Volk, ein Reich, ein Führer). Jest szyderstwem z fetyszystycznego stosunku […]
Jak co roku,
2024-05-07
dwa miesiące po rozdaniu wszystkich statuetek Oscarów, po obejrzeniu wszystkiego, co w kinematografii obejrzeć trzeba, warto sprawdzić sobie biogram inżyniera Stefana Kudelskiego. To przykład człowieka, który nie zrobił ani jednego filmu, nie zagrał żadnej roli, nie napisał scenariusza, ani muzyki, a jednak dostał dwa Oskary (i dwie nagrody Emmy, nazywane „Oskarami telewizyjnymi”). Warto zapoznać […]
To może być wystawa znacząca
2024-05-06
W budynku Starych Prokuratorii (Procuratie Vecchie) przy Placu Św. Marka w Wenecji od 20 kwietnia do 24 listopada zobaczyć można wystawę Andrzeja Wróblewskiego „In the First Person”. To jedna z wystaw towarzyszących tegorocznemu Biennale, stroną zapraszającą był kurator Biennale Adriano Pedrosa. Większość z ponad sześćdziesięciu pokazywanych prac pochodzi z kolekcji Anny i Jerzego Staraków, a […]
Powiedziała, że nie wierzy w prawdę, ale wierzy w szczerość
2024-05-04
Powiedziała, że wierzy w czułość jako najbardziej uniwersalny język na Ziemi. Powiedziała, że nie wierzy w boga, ale nadal wierzy w człowieka. Każde z tych wyznań nadaje się na tytuł w największych portalach i gazetach Europy. Żadne się tam nie znajdzie. Nie szkodzi, porządek wiary nie musi być porządkiem bardzo wyeksponowanym, centralnie ulokowanym. To zwykle […]
Podróże? Oczywiście, że tak
2024-05-03
Majówka! Nogi same niosą. Te nasze podróże prawie zawsze są wyśnione. Podróże wymyślone bez otwierania oczu. Podróże na ślepo? Takie, jakie z błahego powodu spadły na Odyseusza i przez dekadę niosły z jednej przygody w kolejną, ale nie w stronę domu. Podróże przez miejsca, z których mało kto zdołał wrócić, jak na przykład narkotyczna kraina […]
La Biennale di Venezia
2024-05-02
Ani w sporcie, ani w sztuce nie chodzi głównie o emocje, czy rywalizację. Ani w jednym, ani w drugim przypadku nie potrafimy określić o co chodzi. I dlatego zdarza się, że jeszcze czasem uważnie na coś patrzymy. Forbes (który nie zna się na sztuce, ale jest wpływowy) proponuje następującą trasę po najciekawszych wystawach tegorocznego 60-tego […]
Photo of the Year
2024-04-28
Trzeba uświadomić sobie jak intensywna jest cyrkulacja wciąż nowych zdjęć, obrazów medialnych. To coś równie potężnego jak Golfsztrom, prąd wijący się między Ameryką a Europą. To nurt spajający akurat te dwa kontynenty wyjątkowo mocno. Lepiej, żeby tak pozostało. Zdjęcie jest takie jak być powinno. Proste, dojmujące, nie da się długo udawać, że na przykład egzotyka […]
Wariata wymyślił Cervantes
2024-04-26
Człowiek po przejściach, z kłopotami finansowymi, ot, pechowy szaraczek, przykurzony weteran spod Lepanto. Wymyślił kogoś, kto walczy ze złym światem, kto sprzeciwia się, kto ruszy na dowolnie wielkiego olbrzyma, bohatera rodem z dwudziestowiecznego westernu, samotnego, prostego, pewnego swojej oceny sytuacji. Dlaczego Daumier jednym ruchem malujący pełną wyrazu głowę szkapy zaoszczędził farby malując głowę jeźdźca? To […]
Wszystko da się prosto uporządkować
2024-04-24
Chyba tylko „ci od architektury”, no, dzisiaj może jeszcze ci od SRE (Site Reliability Engineering) oraz niezmordowani site admini nadal w to wierzą. Jak po sznurku, jak przy linijce, jak w tabelce albo sylabusie, punkt po punkcie. Obrazy rzeczywistości, nawet te absolutnie nieruchome, doskonale znane, oglądane od tysięcy lat wyglądają na mocno poplątane. Drugą skrajnością […]
Prezentujemy kilka wierszy tegorocznego laureata Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta, Yang Liana
2024-03-12
Za ich przekład odpowiada Joanna Krenz. Jak piszą krytycy, poezja Yang Liana łączy zachodnią, modernistyczną wrażliwość z niemal szamańską, chińską tradycją, stając się pomostem między kulturą Zachodu i Wschodu. Bezosobowy śnieg无人称的雪 1. Śnieg suchy pośpieszny naśladujący ludzkie uniesieniezwierzęcy zmierzch i świtśnieg na drobnych łapkach pnie się po gałęziach drzewa delikatny szkielecikszklany szkielecik hartowany w potężnym […]
Czytajmy Joyce’a – rysujmy Łódź
2024-02-27
Zbliżają się wybory, może da się jeszcze niespodziewanie skręcić w bok? A nawet się urwać? Albo nawet i zostać. I co dobrego zrobić w mieście. Jeśli wierzyć dacie, Maciej Słomczyński napisał te trzy zdania 14 lipca 1969 roku. To zdanie otwiera, krótki, siedmiostronicowy tekst „Od tłumacza”, kończący osiemset siedemnaście stron Ulissesa Jamesa Joyce’a, w wydaniu […]
„Uchwytność architektury” to istotna zdolność
2024-02-20
dla zrozumienia czegokolwiek w mieście. „Uchwytność pojęcia (architektury)” to i istotna dla rozumienia czegokolwiek cecha/zdolność oraz problematyczny w swojej sensualności zwrot językowy. Język, jego zasady dają nam możliwość napisania o „pojęciach nieuchwytnych”. Czy jest to zwrot, określenie tylko językowe, bez desygnatu, bez istniejącej poza słowami treści? Tego rodzaju pytania zadajemy sobie pewnie w całej Polsce […]
Zaraz wybory, ważne wybory
2024-02-15
Czas zająć się miastem. Czas na Mózg. Ale jeszcze nie na mózg architekta (miasta). Mózg (cerebrum) jest nazywany największym organem elektrycznym człowieka. Jesteśmy zafascynowani elektryczną aktywnością mózgu. Podobnie każde miasto można opisać i badać jako skupisko życia, które przesyła, wytwarza i zużywa prąd. Potrafimy zestawić kompletny schemat połączeń elektrycznych miasta, dysponujemy całodobowymi zapisami elektrycznej aktywności […]
Jak wszyscy wiemy, mamy do dyspozycji kilka światów
2024-02-06
Nie zawsze są one dostępne „na żądanie” (w standardzie: World on Demand – WOD), ale zawsze kręcą się blisko nas. Może właśnie z tego powodu „przestrzeliliśmy” w naszej Fundacji kolejny projekt. Przyszłość zaczęła mocno doskwierać teraźniejszości. Igrzyska Przyszłości miały nieco uspokoić sytuację i rozpocząć budowę w Łodzi Kamienicy Wieku Przyszłego. Oczywiście, we wschodniej pierzei przyszłego […]
Bohater powinien być tylko jeden, to skutecznie ogranicza zamęt w bajce
2024-01-30
A w bajkach dzieje się tyle niepojętych rzeczy na raz, że o zamęt łatwo. Doskonale sprawdza się w bajkowej realności asymetria, pozwala odróżniać bez wahania. Szczególnie krzywda w bajkach zawsze jest asymetryczna. To asymetryczne napięcie nakręca i napędza akcję. A wartka akcja jest podstawowym parametrem dobrej bajki i medialnych przekazów. Reklamodawcy to lubią. Z punktu […]
Bez pomocy dziecinnej wyobraźni możemy sobie nie dać rady z tak wymagającym repertuarem
2024-01-28
Jasne, polityka zawsze i zapewne wszędzie była spektaklem, nieznośną czasem teatralizacją wszystkiego, co się nawinie. Nasz kłopot, teraz, zimą 2024 polega na tym, że teatralizacja objęła też prawo. I usiłuje również w tym obszarze upowszechnić spektakularnie emocjonalne zachowania. Oklaski, gwizdy, buczenie – cała teatralna, ludyczna bezpośredniość zaczynają wypierać prawną argumentację. Na niewiele przydaje się przy […]
Nic tak nie pomaga jak słodka myśl, że inni mieli szczęście
2024-01-22
22 stycznia 2021 roku zmarł w wieku 97 lat Henryk Jerzy Chmielewski. Przed wojną związany z PPS, zajmował się rysowaniem, jak sam wspominał, „karykatur politycznych”. W 1939 do 6 października walczył w armii Kleeberga. Po ucieczce z transportu jenieckiego w 1941 wraca do Warszawy. Od 1942 jako dwudziestolatek publikuje w prasie podziemnej rysunki tworzone z […]
Chcecie na własne oczy zobaczyć
2024-01-19
jak kilka lat po wojnie kobiece łydki w ciągu kilku sezonów stają się socjalistyczne w treści, choć nadal ponętne w formie? Chcecie lepiej zrozumieć, co łączy małomównego, podstępnego Erosa i perspektywę ulic na Bałutach? Musicie na tę wystawę pójść. Cztery salki w starym gmachu Muzeum Sztuki, tam gdzie zawsze, na rogu Więckowskiego i Gdańskiej. Niby […]
To wszystko to na pewno nie wy
2024-01-16
To po lewej to stare naskalne zadrapanie, liczące może ponad trzy, a może tylko dwa i pół tysiąca lat. W naszych głowach wygląda jak ktoś wchodzący do labiryntu. W środku też nie wy, to przecież do znudzenia przypominany człowiek ad quadratum, ad circulum, dwie zebrane i genialnie prosto nałożone na siebie przez Leonarda da Vinci […]
Znowu styczeń, aż się chce w pole zaraz ruszyć
2024-01-10
Skoro sytuacja wymusza powrót do niekończącej się dyskusji o powstaniu desperackim, wymuszonym, Styczniowym spróbujmy robić to z jasno określonym politycznym celem. Historyczne okoliczności pozwalają podjąć próbę zmiany rozumienia Rzeczypospolitej jako tworu etnicznego, narodowego, polskiego, na zaskakująco nowoczesny projekt dążący do zrównania praw różnych etnosów w ramach zakreślonych wynegocjowanym przez Obywateli (równych nacji, wyznań i języków) porozumieniem […]
Następna Gwiazda Betlejemska pojawi się dopiero w 2080
2024-01-08
Następne wybory odbędą się już w kwietniu tego roku. Podobno zarówno ewangelia Łukasza, najbardziej szczegółowo opisująca dzieciństwo Chrystusa, jak i druga poświęcająca temu czasowi uwagę ewangelia Mateusza miejscami dalekie są od prawdy. Z religijnego punktu widzenia brzmi to kiepsko: ewangelia daleka od prawdy. Brzmi tak tylko wtedy, gdy mamy w głowach wyjątkowo spopularyzowane przez wiek […]
Wtedy to była zima. I wtedy też była Michalina Wisłocka
2024-01-07
Straszą dziś, że zimno będzie. Co oni tam wiedzą, tyle co z ekranu spłynie. Zimno to było. Jakoś tak między 1978 a 1979. Mówili na to potem „zima stulecia”, mówili tak nawet ci, co jeszcze pamiętali zimy z lat czterdziestych, zimy czasem gdzieś daleko. Coś musiało być na rzeczy. Na dworze było na pewno mnóstwo […]
Minister kultury zmienił reprezentanta Polski na Biennale Weneckim
2024-01-02
Nie zachwycimy świata projektem Polskie ćwiczenia z tragiczności świata. Między Niemcami a Rosją. Kłopot w tym, że takie ćwiczenia będziemy długo (do bólu) powtarzali w kraju. No, ale prosty minister w stopniu podpułkownika nie musi tego wiedzieć. Obrazy Ignacego Czwartosa – jak powiedział kiedyś Jerzy Nowosielski – są doskonale „abstrakcyjne”. Choć czyste w swoim gatunku, […]
Słynna „zmiana paradygmatu” Thomasa Kuhna nigdy nie następuje równocześnie w całej kulturze
2024-01-01
Kiedy indziej zmienia się nauka, technologia, a w zupełnie innym rytmie zachowania społeczne, moralność, czy estetyka. Łatwo można obserwować zmiany preferowanych modeli w estetyce. W latach osiemdziesiątych XIX wieku w jednym z najszybciej rozwijających się miast w cesarstwie Habsburgów był Lwów w Galicji. Jak w większości miast pod koniec XIX wieku powstały tam dekoracje gmachów […]
Słodkie fotki z Instagrama są często prześwietlone
2023-12-30
i wypadają blado na tle solidnie pisanych i odmalowanych fantazji na FB. Dziewczyny… 2024 rok będzie czasem drapieżników. Czyli będzie należał do Was. Zachodnia kultura potrafi – hokus pokus – to, co niebezpieczne zmienić w to, co rozkosznie przyjemne, co zachęca do zakupów, co zwiększa apetyt na więcej od życia. Potrafi tak robić co prawda […]
Nie, to nie w Łodzi
2023-12-27
To nie na Włókienniczej. To, jako żywo, jest globalna wersja wspólnej pamięci. Dziwicie się, bo jest radosna, twórcza, pełna inwencji, tryskająca świeżością skojarzeń. „W latach siedemdziesiątych Nowy Orlean starał się pobudzić inwestycje w coś, co później stało się znane jako Warehouse District. Oczekiwano, że Piazza d’Italia wywoła falę inwestycji w Warehouse District i w całym […]
Rzeczy ważne są proste, bardzo proste
2023-12-24
Święta, ich długa, mechanicznie, rytualnie powtarzana tradycja, tak stara, że nie pamiętająca już, co właściwie odróżnia chronos od aionu i kairosu, skoro wszystkie trzy słowa nazywają czas, unieważni próby pokazania, że sytuacja jest wyjątkowa, nadzwyczajna, dramatyczna. Święta są w tym aspekcie jawnie niesprawiedliwe, sprzyjają atakującym, wprowadzającym zmiany. Święta uspokajają, otulają, nucą: lulajże, lulaj. W […]
Tunel w środku łodzi brzmi jak pomysł z filmu przygodowego
2023-12-22
Nie szkodzi, w Łodzi przyzwyczajeni jesteśmy do masywnych fabularnych fantazji i ich beztroskiego wyświetlania. Oswoiliśmy się z nimi, oswoiliśmy się na nowo już w XXI wieku. Miasto ma swój rytm, już nie ten dawny, na trzy zmiany, ale nadal w starym tempie: „do upadłego”, „na akord”. Łódź płynie, Łódź nie tonie. Łódź usiłuje nawigować pomiędzy mocno […]
W Łodzi tempo zdarzeń jest szybsze, czasem błyskawiczne
2023-12-20
I bardzo dobrze, dzięki temu potrafimy się odnieść do kolejnych zaskoczeń, jakie niesie codzienność. Minął rosyjski „Dzień jedności”, z zaakcentowanym łódzkim wątkiem w artykule D. Miedwiediewa. Rosjanie mają 4 listopada – rocznicę wygnania z moskiewskiego kremla „polskich interwentów” My mamy 11 listopada. W tym roku mieliśmy parę rzeczy do zrobienia. To, jaką strużkę historii lubimy […]
Znamy nie jedną pięciolatkę
2023-12-08
Nie taką z warkoczykami, tylko taką, o której mówiło się z obawą na naradach, akademiach, plenach jako o planie pięcioletnim, który musi zostać zrealizowany. Socjalizm miał perfekcyjnie biurokratyczne plany. Dzięki temu przyszłość była czymś udomowionym, co zawsze wiedziało, z czym nie wyskakiwać z głupia frant. Jak jest teraz? Całkiem nieźle! Sądząc po ewolucji sylwetek Ludzi […]
Jak umarła klasa?
2023-12-07
Jak przyzwoity, nadal czytający, lekko konserwatywny (ale bez przesady) inteligent ciężko pracujący ma obejrzeć przeróbkę, krotochwilę (wulgarną – vulgaris znaczy przecież po łacinie tyle co zwykły, pospolity, codzienny, znany) z transmisji Obrad Wysokiej Izby? Jak ma nie stracić kontaktu z najbardziej żywotną, elementarną, ludyczną warstwą narodowej kultury (doskonale przecież pamiętamy jak ten problem gnębił Wyspiańskiego […]
Spacerujmy odwzajemniając szczery uśmiech każdego napotkanego bałwana
2023-12-05
„W okresie zalegania śniegu wystrzegaj się stromych stoków i nie wchodź do niebezpiecznych żlebów, którymi mogą zejść lawiny śnieżne.” Nie ma co udawać. To bardzo przydatne pouczenie. Nawet jak powstanie CPK w środku Polski, która może być krajem wybranym, pozostaniemy gatunkiem mało lotnym. Teraz, w obliczu fali mrozu trzeba twardo spojrzeć prawdzie w oczy: ludzie […]
To nie była transmisja z Ligi Mistrzów,
2023-12-04
choć ekran był naprawdę duży (nawet jak na standardy Atlasa). Nie sprzedawaliśmy chipsów, nie zasiedliśmy przed ekranem. W ramach abonamentu igrzysk się nie udostępnia. To był zaledwie skromny pokaz w naszym mieście. Demonstracja. Zresztą nie chodziło o to, jak dużą i wypasioną wersją ekranu dysponowaliśmy. Szybko dotarło do nas, że wpatrujemy się, że wszyscy razem […]
Gołe kolana na wizji. Kto wie czy to nie przesądziło o zwycięstwie opozycji?
2023-11-26
Sądząc po minie dziennikarza emocje wtedy rządziły już wszystkim. W listopadzie nam przeszło. Spróbujcie sobie (jeszcze w październiku) wyobrazić gołe kolana Prezesa. – Radzę czytać Hrabala. – przekonywał nas wiele lat temu Jerzy Owsiak. Do naszej Biblioteki 5inLodz.pl książki Hrabala jednak nie ofiarował. Może właśnie przez gołe kolana… – Kiedyś książek nie kupowało się, książki […]
Czy ktoś wie, jakie melodie gwiżdże przy robocie Mateusz Morawiecki?
2023-11-24
Czy Penderecki gra lepiej niż ostatnio Lewandowski (w kadrze)? Czy da się w 2024 dostać grant na zrekonstruowanie jego partytur, oczywiście przy użyciu AI? Poplotkujmy. Tylko plotkę można przeciwstawić tężejącej jak beton pamięci zbiorowej, pamięci kultury o rozmiarach i różnorodności podobnej do pasa startowego, na którym wypisano zgrabnymi literami w słusznym rozmiarze: Wspólne Dobro + […]
To co fundamentalne, to co konstytutywne, powinno być proste
2023-10-14
Powinno być ewidentne dla wszystkich, skoro odnosi się, podtrzymuje, obejmuje każdego i wszystko, nie powinno samo nikomu przysparzać kłopotu. Co powinno być, „a nie jest, nie pisze się w rejestr”. Chyba z tego powszechnego, ludycznego przekonania bierze się językowa i funkcjonalna martwota wielu konstytucji. Im bardziej erudycyjni, nie pozbawieni głębokiej i rozległej jurysprudencji konstytucjonaliści doprecyzowują […]
Przedwyborczy tydzień marginalizuje seks
2023-10-11
W sytuacji długotrwającej niepewności większość gatunków rezygnuje lub znacznie ogranicza aktywność seksualną. Porównawcze badanie poziomu seksualizacji obrazów w drugiej połowie XX wieku i w ikonosferze tej dekady może być wyraźnym dowodem zmiany równie niewygodnej (pozbawionej sex appealu) do zauważenia jak globalne ocieplenie. W obydwu przypadkach nikt tego nie chce. A na wybory trzeba iść. Za […]
Nie ma się co śmiać! Łódź to Łódź! Zawsze była w awangardzie zmian, które stopniowo obejmowały resztę kraju
2023-10-08
Zakończył się 34 Festiwal komiksu i Gier w Łodzi. W 1991 roku, w chwili, kiedy nikt nie wiedział jak będzie wyglądała nowa, „zachodnia” rzeczywistość w Łodzi pojawił się Ogólnopolski Konwent Twórców Komiksu. Komiks to forma okcydentalna, dziś obecna wszędzie, ale nadal kojarząca się z Zachodem, z jego zanurzeniem w nadmiarze obrazów. Tak charakterystyczne dla okcydentalnej […]
Co powiecie na chwilę niemoralnie odprężającej lubieżności? Wiadomo, trochę się należy…
2023-10-03
Ale wiadomo też, że trzeba się potargować. Jak w handlu – trzeba mieć refleks. Można być za, można przeciw, każdy (dla każdego) znajdzie w takiej konwencji choćby niewielką, satysfakcjonującą rolę dla własnej fantazji. Samemu trzeba szukać chwili ulgi pośrodku bitewnego pejzażu kampanii dookoła. Mamy to przetrwać, wybrać rozsądnie i mieć siłę na własne plany po […]
Wszystko może zmienić się we wszystko: miasto w łąkę, wilk w baranka, małe w ogromne, martwe w żywe, złe w dobre
2023-10-01
Czy nie taki rodzaj transformacji wyświetlany jest na łódzkich fasadach? Warto wyraźnie od początku mówić, że to festiwal podobny do teatru, który Grotowski nazywał zwyrodniałym rytuałem, zwyrodniałym, bo w dawnych rytuałach nie było widzów, byli tylko uczestnicy. W tym roku, możecie prosto z festiwalu pójść w jedno jeszcze ciemno miejsce: do kina (kiedyś to w […]
Nie dogadamy się dziś kim był i kim jest Wałęsa
2023-09-29
Zostawmy to kiedy dzieją się rzeczy nie do wyobrażenia. 29 września 2023 Lech Wałęsa skończył osiemdziesiąt lat. Elektryk z uprawnieniami, który kilka razy bez żadnych uprawnień podpisał coś w imieniu większości. Nieoczywisty dla historii Europy po roku 1945 splot pisma i ducha, splot przeniesiony nie wiadomo w jaki sposób wprost z biblijnego kontekstu wywrócił zimnowojenny […]
Gdynia, Gdynia, Gdynia (FPFF 48) a nasze wygrały w Łodzi
2023-09-26
W Atlasie Sztuki nie wyświetlamy filmów fabularnych. Nawet jeśli wiadomo (jeszcze przed premierą), że może to być dzieło, które zostawi w kulturze wyraźny ślad. W Atlasie Sztuki często pokazywaliśmy filmy dokumentalne. Filmy fabularne „wyświetla się i rozgrywa” na festiwalach. Dopóki trzymamy się reguł przyjętych przez taką czy inną branżę, wszystko jest na swoim miejscu. W […]
Przy stanie 23:23 asa zaserwował Kochanowski
2023-09-16
Rzeczy rozstrzygające dzieją się szybko, nawet jeśli patrzącym z boku wydaje się, że trwa to w nieskończoność. Jak w malignie, jak w jednym spazmie. Dzieją się nie wiadomo jak, zawsze. To warto zobaczyć, to dodaje sił, ale jak to opisać nie bawiąc się w relację „na żywo”? Siatkówka jest wielka! Dzięki sztywnym, skomplikowanym zasadom siatkówka […]
Trzeba odpoczywać.
2023-09-10
Jak często się da, trzeba robić przerwy w oglądaniu nad podziw wyrazistych, wielkoformatowych twarzy i postaci krajowej sceny. Zostaną z nami co najmniej do połowy października. A przy pewnym stopniu znużenia i poirytowania większość z nas myśli i decyduje jednak ciut gorzej. Dlatego ważne są przerwy, w których można się oderwać od tego, co blisko. […]
Gra o wszystko
2023-09-08
Tempo pojawiania się kolejnych komentarzy, artykułów, reklam odnoszących się do jednego epizodu z podobno nudnego meczu piłki nożnej jest godne uwagi. Najwyraźniej kultura, w jakiej żyjemy, jest dobrze skonfigurowana, czuła, szybko reagująca na okazje pozwalające na zwrócenie uwagi na własne produkty. To dobrze, jest to argument (argumentum ad populum, jak to na stadionie) świadczący, że […]
Film to świetny. Film to straszny.
2023-09-08
Przed słonecznym weekendem, w piątek 8 września na zakończenie programu TVP postanowiła przypomnieć Kanał A. Wajdy. Który z czynników zdecydował o emisji, można się tylko domyślać. Z jakiegoś marketingowego powodu stratedzy zjednoczonej Prawicy postanowili przekonać większość obywateli, że w 2023 wojna z Niemcami trwa nadal. Za chwilę, czy nam się to podoba, czy nie, weźmiemy […]
Tyle się dzieje w te wakacje!
2023-08-18
Nie narzekamy na brak niusów. Nieoczywistym, a wartym rozważenia kierunkiem krótkiego wyjazdu może być Płock. Pomijając zachwycające, prawie romańskie drzwi do kolegiaty i podobno jeszcze starszą rzekę, po cichu podgryzającą wysoką skarpę, dobrym powodem wycieczki może być niewielka wystawa Okres przejściowy między poduszką a nożem. Tytuł zdradzający dużą zręczność w układaniu znaczeń i liter z […]
Czytanie zdań z „Listów św. Pawła”
2023-07-07
wymaga albo nastroju jak z końcowych scen Odlotu (Taking Off) Miloša Formana, albo analitycznych zdolności interpretujących komunikaty RPP RP. Mimo to warto ćwiczyć. Najbardziej tajemnicze jest stałe (od tysięcy lat, niezależnie od skali aktualnej wojny) przekonanie, że to, co najważniejsze albo da się spisać, podpisać i zapieczętować, albo – paradoksalnie – rozlewa się i płynie […]
Łańcuchy pokarmowe w Zamku Ujazdowskim
2023-07-06
Podobno ekologiczny rozsądek (szczególnie na Wschodzie) podpowiada by bardzo długo, w milczeniu przyglądać się jak dookoła nas przyroda sobie świetnie radzi. Jak cykl pór roku niezmienny niemal niczym koniunktura w ekonomii po ojcowsku, z surową troską przypomina różnym istotkom, że trzeba sobie radzić, trzeba się spieszyć, trzeba polować na okazję. Zapolujmy na globalny rozgłos stołecznej […]
Na starych obrazach namalowano większość sytuacji, z jakimi spotykamy się w życiu
2023-07-04
Obrazy złe, obrazy niosące złe emocje oglądamy chętniej. Nie potrafimy ich nie oglądać, po to mamy wiązkę instynktów by nasz organizm potrafił się czasem ochronić niezależnie od nabitej myślami głowy. Jeśli dostrzegamy oznaki niebezpieczeństwa, będziemy w tę stronę bacznie zerkali. Korzysta z tego od zawsze polityka, marketing, korzysta każdy kto zabiega o cudzą uwagę. Warto […]
Nie było trudno przekonać Beyoncé, że Atlas Sztuki to Fundacja naprawdę zajmująca się sztuką
2023-07-01
a „Ziemię Obiecaną” Reymonta przepisujemy nie dlatego, że (jak chce profesor Krzysztof Pomian) ogarnęło nas „szaleństwo katalogowania” ludzi według ich charakteru (pisma). Choć „po prawdzie” taka namiętność nie opuszcza Europę do dziś. Nadal w popularnym przekonaniu historia sztuki zajmuje się odróżnianiem gotyku od renesansu, renesansu od manieryzmu, manieryzmu od baroku, baroku od klasycyzmu. Kompletnie inne […]
Metafora palca jest bardziej interesująca. Palec jest doskonałym markerem antropomorfizacji.
2023-07-01
Palec traktowany jest jako symbol Ducha Świętego. Abstrakcyjna i niezrozumiała moc zawarta jest w małej, słabej części ludzkiego ciała (zob. Ambroży, Expositio evangelii secundum Lucam, VII, 93 Komentarz do Ewangelii według Łukasza). Metafora „Księgi Świata” (liber mundi) jest powszechnie znana. Wyobraźnia scholastyczna spopularyzowała to porównanie. W XII wieku Hugon z Saint-Victor napisał: „Universum enim mundus […]
26 czerwca 1961 zmarł w Gwatemali „chuligan wolności” Andrzej Bobkowski
2023-06-26
Warto o tej postaci pamiętać. Czytając w Szkicach piórkiem relację o upadku Francji latem 1940 z perspektywy cyklisty o wiele łatwiej uwolnić się od patriotyczno-sztampowej oceny wielu dziwnych postaci, jakie zamiast „bronić swojej ojczyzny”, walczyć, snują się dziś po Europie. Bobkowski, syn generała, do armii polskiej we Francji zgłosił się jako jeden z pierwszych. Nie […]
Wycinanka jest powszechna
2023-06-21
Zdumiewające, że w świecie w całości ponoć utkanym z pikseli, rastrów, bitów i w kraju tak ceniącym kulturę ludową dopiero teraz, w czerwcu 2023-go otworzono Muzeum Wycinanki. Współczesność to jedna wielka wycinanka, kolaż szaleńca z nożycami do strzyżenia ludzi w ręku. Muzeum powstało w miejscu Królewskiej Fabryki Papiery założonej w 1755 roku w Konstancinie nad […]
Zupa z odrobiną pasty do zębów
2023-05-28
Tina Turner „zaczytywała” książki Edgara Allana Poe. Gombrowicz nie znosił Balzaka. W roku 1958 pisał: „Nie znoszę jego Komedii ludzkiej. Pomyśleć, jak łatwo najlepsza zupa ulega zepsuciu gdy dodać do niej łyżeczkę starego tłuszczu lub odrobinę pasty do zębów. (…) Łatwiej znienawidzić kogoś za dłubanie w nosie, niż pokochać za stworzenie symfonii. Albowiem drobiazg jest […]
Najwyższa pora zacząć trochę bardziej interesować się tym co dzieje się poza Europą
2023-05-27
28 maja rozstrzygnęły się wybory „o wszystko”, wybory prezydenckie w Turcji. Stopień polaryzacji poglądów był w Turcji bardzo podobny do tego u nas. Poziom emocji, ilość inwektyw używanych zamiast argumentów też. Bajka o zasadniczym wyborze między patriotycznym konserwatyzmie i kosmopolitycznym lewactwie podobna. Zaangażowanie aparatu państwa po jednej ze stron też. Turcy wybrali. Co jest ważne […]
Kto potrafi odróżnić grzyb atomowy dobrej jakości od jego taniej kopii?
2023-05-15
Proszę pomyśleć jakie znaczenie ma fakt, czy przytrafi się nam eksplozja dobrej jakości, czy jej chińska albo koreańska podróbka. Oczywiście celność, jakość, zasięg broni z której się zabija wpływa na efektywność zabijania, ale niekoniecznie ten, z kim walczymy musi na to zwracać uwagę. Wojna w Ukrainie nie jest formą rywalizacji jaką są w stanie pojąć […]
Wydaje się wam, że wiecie coś niecoś o piciu i upojeniu?
2023-05-14
Tylko dlatego, że czytacie po polsku, w jednym ze słowiańskich języków Wschodniej Europy albo jeszcze niedawno „zamieszkiwaliście” na Włókienniczej w Łodzi? No więc, tylko wydaje się wam. Roberto Calasso (Zaślubiny Kadmosa z Harmonią, przeł. S. Kasprzysiak, {Le nozze di Cadmo e Armonia}) w dwóch zdaniach, tak zdawkowo jak to możliwe przypomniał co łączy całkowite zamroczenie […]
Czy warto poświęcić na W20 całe piętro Chaplinowi?
2023-05-09
Dobrze zestawiona, uważnie obejrzana ikonografia Chaplina zastępuje długi i nudny wykład o antropologii kulturowej XX wieku. To, czego dowiedzielibyście się pod jego koniec zobaczycie już w kadrach kończących Ballet Mécanique Legera i Murphego z roku 1924. Kukiełka Chaplina rozsypuje się (rekonfiguruje?) na fragmenty, rozsypuje się pod wpływem szalonego, mechanicznego, rozkołysanego ruchu kamery i światła, po […]
Sudanizacja
2023-05-08
Sudan to starożytna kraina Kusz, z której przez stulecia pochodziło całe złoto Egiptu, to miejsce lokalizacji biblijnych kopalń króla Salomona. Chartum to około sześciu milionów ludzi w jednym mieście nad Nilem. W mieście toczą się walki, z użyciem lotnictwa. Dysponuje nim armia dowodzona przez Abd al-Fattah Abd ar-Rahman al-Burhana. Ich przeciwnik Siły Szybkiego Reagowania Mohameda […]
Instruct GPT, GTP-3, GTP-4, GTP-n+1
2023-05-07
Obecna wrzawa ujawniająca niewyraźną obawę przed tempem nabywania umiejętności komunikacyjnych przez kolejne algorytmy warta jest porównania do stanowienia prawa dla rzeczywistości uginającej się pod naporem technologii w połowie XIX wieku. Oczywiście zabezpieczymy się jurystycznie na wszelkie możliwe sposoby. Kancelarie i gremia układające teraz regulacje prawne dla nowej technologii będą, oczywiście dla usprawnienia pracy, korzystały z […]
Charyzma nie przenosi się przez media. Może zostać przekazana tylko osobiście, tylko wybranym
2023-05-06
Misterium jest nietransmitowane. Początek biblijnej tradycji namaszczania przez proroka przyszłego władcy znajdziemy w szesnastym rozdziale Księgi Samuela (1Sm 16). Kluczowe są dwa wersy: siódmy i trzynasty. W siódmym ugruntowuje się pryzmat tego co niewidzialne i niepojęte, w trzynastym taki porządek zyskuje wymiar trwałości. Ustawiona przez gwardzistów zasłona zmieniła prezbiterium katedry w Westminster w niedostępne sancta […]
Władze Katowic nie chcą muralu z napisem „Konstytucja”.
2023-05-03
Akty fundacyjne, często są śladami desperacji, znakami kryzysu. Na szczęście zdarza się, że są symptomami jego przesilenia, jego prze-zwyciężenia, zostawienia go za sobą, w martwym królestwie wiedzy historycznej, na którą patrzy tylko benjaminowski „Anioł Historii”. Byłoby fortunnie, było by cudownie gdyby korzystając z trzeciomajowej jutrzenki swobody i doskonałych warunków awiacyjnych zleciał wprost do głów uczonych […]
Ekowieżowiec w Nowym Centrum Łodzi: wizytówka, ale nie ikona. Lex deweloper po łódzku.
2023-05-02
Dar słowa jakim obficie zroszone są portale architektoniczne zawsze cieszy, nawet bez wizualizacji. Warto zgodnie z architektonicznym odruchem przyjrzeć się konstrukcji. Śmiałe konstruowanie przyszłości to łódzka specjalność, co najmniej od epoki, kiedy miasto szło łeb w łeb z Chicago. Dziewięć tytułowych elementów, niby wyglądają jak części zdania, ale to nie jest zdanie, to tylko jego […]
Święto Pracy, Labour Day
2023-05-01
Trwa ta tradycja od 1889. Skorzystajmy z, kto wie, może jednych z ostatnich obchodów bez udziału związkowych algorytmów, bez sunących w pierwszomajowym pochodzie robotów niepojmujących, dlaczego prawa pracownicze są nie dla nich. Obchody gdzieś dalej od dawnego Bloku Wschodniego? Może Reykjavik? Szukając dobrych wzorów na chwilę majowej swobody warto spojrzeć na parę w samym […]
Tylko fakty nas interesują podobno.
2023-04-20
Co to właściwie znaczy? Fakt, czy raczej jego łaciński przodek – factum – występował w złożeniach, takich jak: factum est. Da się to przetłumaczyć najprościej: faktem jest, lub równie dobrze: zostało zrobione. Fakty, dopóki nie zostaną zrobione, urzeczywistnione (co potwierdza est/jest, trzecia osoba liczby pojedynczej czasownika esse – być, istnieć), sfabrykowane, dopóki się nie wydarzą i […]
Przewodnik krok po kroku po uprawie żonkili i narcyzów
2023-04-19
Opinie ekspertów są różne, jedni radzą, żeby podlewać raz na rok, inni zalecają by nie przesadzać z częstotliwością, jeśli chcemy się cieszyć żywą barwą dłużej. Czterysta pięćdziesiąt tysięcy papierowych kwiatów. Żółtych, rozdawanych 19 kwietnia w Warszawie i kilku innych miastach w Polsce to działanie niepragmatyczne, ale piękne. Bardzo, bardzo szczególny, niestety bolesny aspekt tego czym […]
Reportaż to dość ekskluzywna i kosztowna forma zbierania informacji na miejscu zdarzeń,
2023-04-15
spopularyzowana za sprawą relacji z Wojny Krymskiej w połowie XIX wieku. Zachodnie media, duże redakcje stopniowo zapowiadają, że w trosce o zmniejszanie emisji gazów cieplarnianych będą emitowały tylko takie reportaże, które od reportera nie wymagają lotu samolotem. Zostanie więc reportaż podporządkowany transportowi lądowemu i morskiemu. Przy dzisiejszym nadmiarze źródeł dostępnych za sprawą internetu globalnie nie […]
Wracamy z krótkich zimowo-świątecznych wypadów
2023-04-13
Uwalniamy się od Rodziny, narty i święta to spory wysiłek. Zaraz po nich statystycznie częściej powinny pojawiać się szalone plany, by jak w starym dowcipie zrzucić wszystko i wyjechać, wyjechać samemu, daleko poza granice netu, mieć chwilę dla siebie, bo w święta znów się nie udało. Jeśli odpowiada wam podróż po prawdziwym kosmosie zacznijcie od […]
Zabawne jest to, że nikt nie przewiduje, iż sędziowie są grupą zawodową poważnie narażoną na ryzyko zwolnień z powodów wysokich kosztów świadczonej pracy.
2023-04-12
Nie pomoże im nawet masowe korzystanie z czatów GTP do sprawniejszego pisania uzasadnień. Ekscytacja sprawnością produkującej obrazy AI obnaża jak wątlutka jest warstwa sprawności językowej w ludzkiej komunikacji. Póki tematem uwagi będzie „sztuczna inteligencja” problem nie będzie istniał. Pojawi się, gdy zamiast o inteligencji ex machina zaczniemy mówić o wyobraźni maszynowej. A „prawdziwe” kłopoty dopadną […]
Im bliżej prawdziwej, współczesnej wiosny, tym mniej miejsca dla surrealnej, niepragmatycznej funkcji wyobraźni.
2023-04-09
Ileż to razy doświadczaliśmy tegoż w Atlasie Sztuki. Sceny, które w sztuce dawnej wyglądają intrygująco, zmieniają się w groteskową farsę w ikonografii wieku XX. Nie zapowiada się by XXI miał cokolwiek zmienić w tym cywilizacyjnym trendzie. Wyobraźnia jest gatunkiem krytycznie zagrożonym, wbrew awangardowym deklaracjom, potrzebuje bardzo rozległego, bagiennego ekosystemu by przetrwać. A proces melioracji i […]
Za tydzień Wielkanoc będzie obchodzona na Wschodzie, przez grekokatolików jak i prawosławnych.
2023-04-08
Siła misterium „wypływająca” wprost z cieknących stróżek krwi może być gdzieś w okolicy Bachmutu medialne spektakularna. W zasadzie w Atlasie Sztuki chcemy zajmować się takimi właśnie obrazami „od święta”. Działanie świątecznego obrazu – ikony – zawarte jest w ostatnim słowie piątego wersu szesnastego rozdziału najstarszej Ewangelii Marka. Powinno to być działanie silne, bezpośrednie, zdumiewające, […]
Wielu próbowało, z marnym skutkiem. Kręcenie to trudne i specyficznie ludzkie zajęcie.
2023-04-07
Mówią, że dopiero The last of Us okazał się „prawdziwym filmem”, serialem nakręconym na podstawie gry. Film, sekwencja opowiadania, obrazów i muzyki, to forma najbardziej przylegająca do naszych potrzeb komunikacyjnych, do instynktownego zagadywania tego, czego troszkę się obawiamy. Wujek G. błyskawicznie podpowiada, że „ten serial lub program telewizyjny podobał się 92% użytkowników”. Wow, wow! Choć […]
Potrzebujemy czegoś konkretnego, czegoś wyczuwalnego, namacalnego.
2023-04-07
Potrzebujemy bardzo, czasem wydaje się, że maniakalnie. Na tej potrzebie ufundowane są i ludyczne rytuały i metodologiczne, nieskazitelne naukowe statystyki. Skoro potrzebujemy tego wszyscy, musi to być coś do znalezienia w dowolnym miejscu świata. Coś, co mamy przy sobie. Antropolodzy napisali więcej książek o rytuałach krwi, o odróżnianiu krwi czystej i nieczystej, błękitnej i chamskiej […]
„Budynek musi się wszystkim podobać. W przeciwieństwie do dzieła sztuki, które nie musi podobać się nikomu”.
2023-04-05
Adolf Loos całe życie był posiadaczem. Między innymi posiadał bardzo wyraźne, apodyktycznie wypowiadane poglądy. Posiadał też wątpliwy dar ściągania na siebie uwagi miasta. W jego wypadku uwagi całego Wiednia, który emocjonował się plotkami o architekcie. Wystarczy sięgnąć, po któryś z jego pisanych i publikowanych często tekstów, choćby z najbardziej znanej pracy: Ornament i zbrodnia (A. […]
Sprawa nie jest prosta
2023-04-02
Sprawa nie jest prosta. Choć brzmi to ładnie, kiedy wymienia się, że sto dwadzieścia trzy kraje uznają jurysdykcję Trybunału Karnego w Hadze. Rosja przestała na mocy dekretu wydanego w 2016. Silni rzadko godzą się na ograniczenie swobody działania. W czasie głosowania w Rzymie w 1998 nad powołaniem tego sądu przeciw głosowały m.in. USA, Izrael, Chiny, […]
Trybunał w Hadze
2023-04-02
Sprawa nie jest prosta. Choć brzmi to ładnie, kiedy wymienia się, że sto dwadzieścia trzy kraje uznają jurysdykcję Trybunału Karnego w Hadze. Rosja przestała na mocy dekretu wydanego w 2016. Silni rzadko godzą się na ograniczenie swobody działania. W czasie głosowania w Rzymie w 1998 nad powołaniem tego sądu przeciw głosowały m.in. USA, Izrael, Chiny, […]
Ptasie móżdżki
2023-03-24
Nie wiemy do jakiego stopnia i czy w ogóle rozwój technologiczny i kierunek cywilizacji powtarzają wybory jakich dokonała ewolucja. Opuściło nas dziewiętnastowieczne przekonanie, że ewolucja jest tylko sumą przypadkowych wyborów, choć jej teleologiczność także nie mieści nam się w głowach. Dominującą „strategią”(skoro nie ma końcowego celu nie sposób mówić o strategii sensu stricto) jest zwiększanie […]
Wiosna, wiosna – jeden nosorożec jej nie uczyni. Jedna jaskółka, jak wiemy, również.
2023-03-17
Jaskółka niewiele zmienia, ale nawet niewychodzący z biura, niezjeżdżający z autostrady, nieopuszczający metra i podmiejskiej kolejki, ci zaszyci na amen w setupie biosa w ciągu dwóch tygodni ze zdziwieniem zauważą, że zauważyli ptaka dawno niewidzianego. Żuraw, bocian, jaskółka, szpak, jerzyk, wilga. Coś, co leci nad głową i nie straszy dźwiękiem. Takie dziwienie się doskonale uzupełni […]
Co właściwie sprawia, że dzisiejsze miasta są tak odmienne, tak pociągające?
2023-03-10
Just What is It That Makes Today’s Homes So Different, so Appealing? Niewielki, mocno chaotyczny kolaż Richarda Hamiltona z 1956 po siedmiu dekadach okazuje się być jedną z ikon objawiających czym jest i jak wygląda kultura Zachodu. W dziesiątkach sieciowych miejsc możecie dziś poczytać o wszystkich możliwych konfiguracjach i konstelacjach detali i szczegółów tej papierowej […]
W chińskiej kobiecej lidze piłki nożnej zdyskwalifikowano drużynę Uniwersytetu z Fuzhou.
2023-03-03
Z powodu nie dość czarnego koloru włosów zawodniczek. Europa może tygodniami dziwić się chińskim przepisom w sporcie. Ale powinna pamiętać, że sama była i jest u źródeł wielu innych równie „oczywistych” regulacji zachowań. W samym środku zielonej Anglii filozof-emigrant Leszek Kołakowski wkurzony uwagami sąsiadów napisał mały, ironiczny (uwaga Wyspiarze!) traktat „The General Theory of Not-Gardening”. […]
Fabuła na wspak
2023-02-23
Jeden z niewielu zachowanych przedwojennych (z 1937) filmów awangardowych, czyli takich, które chciały pokazać niedostrzeganą oczywistość to Przygoda człowieka poczciwego (https://www.youtube.com/watch?v=FlaFGPiioPQ) autorstwa Stefana i Franciszki Themerson. Z muzyką Stefana Kisielewskiego wart jest chwili uwagi. Fabuła na wspak, o konsekwencjach chodzenia przez dobrodusznego urzędnika tyłem eksponuje motyw dwóch ludzi noszących szafę z lustrem (tak, tak, Henryk […]
Nie ma czasu, nie ma.
2023-02-18
Gospodarka zassie każdą ilość w miarę wykształconych inżynierów. Wobec takiej powietrznej trąby, takiego wiru natychmiastowych potrzeb szansa, że jakaś uczelnia z rozpędu nazywana poli – techniczną zmieści w programie skromna ilość dywagacji nie dających się przełożyć na zestaw zadań/projektów do rozwiązania jest minimalna. Będziemy jechać co najmniej do końca dekady na autopilocie zaprogramowanym w czasach […]
Stalin upatrzył sobie w Łodzi Jana Kowalewskiego.
2023-02-16
Ministerstwo Edukacji jeszcze nie wie dlaczego. Ale nie tylko tego nie jest pewne. Nie wie czy lekcje K-popu zastąpią muzykę tylko w klasach mundurowych, czy we wszystkich. Silniejsza integracja kulturowa z Koreą po decyzji o zakupie prawie tysiąca czołgów K2 i około 300 wyrzutni rakietowych K239, czterdziestu ośmiu odrzutowców FA-50 i ponad sześciuset armatohaubic K9 wydaje […]
Miłość to nie sielanka.
2023-02-14
Walentynki, ale zaraz po: Proszę zwrócić uwagę na symbol Ecn (économique). W liczniku zawiłego wzoru na miłość cudowną. Wzór został na poczekaniu wymyślony przez Isodore’a Isou, impertynenckiego i czarującego zarazem przywódcę paryskich letrystów. Wydawałoby się, że tych okrutnie awangardowych młodziaków nie interesowało nic poza bezpośrednim działaniem (np. rozróba na Wielkanoc 1950 w Notre Dame; https://en.wikipedia.org/wiki/Notre-Dame_Affair) […]
Często zapominacie języka w „gębie”?
2023-02-14
Wobec zaskakującej nowości, wobec skali katastrofy, na chwilę? Zapominacie. Oczywiście, zapominamy języka, nie tyle „w gębie” co w głowie. Może i dobrze, ale w tych krótkich chwilach nie słuchajmy dobrych rad, patrzmy tam, gdzie chcemy patrzeć, wyżej, głębiej, bystrzej, przez łzy, mimowolnie. Patrzmy swoje. Może to coś da? Zdaniem wielu badaczy procesów neuronalnych ośrodki i […]
Walentynki w Lewancie — „Small-world”
2023-02-11
Wszystko brzmi swojsko, choć Small-world to także jeden ze specyficznych terminów opisujących model połączeń w obrębie mózgu (Bassett D., Bullmore E., Small-world brain networks. Neuroscientist, 2006, Dec; 12(6):512-23. DOI: 10.1177/1073858406293182). Połączenia te w znacznej mierze umożliwiają nam takie zachowanie, które kultura wyróżnia jako kreację, twórczość, optymalne reagowanie na to co nowe w otoczeniu. To struktura, […]
Zosia do Jurka: Żorż, Jerzka, Sukuniu. Jurek do Zosi: Kochana Żoneczko, piesulko, a także Sonieczko, Sunieczko.
2023-02-09
Oj słoniusiu, – pisze Zofia. – Już mi niełatwo żyć bez ciebie. Teraz żyję prowizorycznie. Byłam na placu Wolności. Jest gwiaździsty, wypuszcza z siebie takie długie ulice, bardzo pociągające, troszkę tam wlazłam – ale za zimno na długie łażenie i wolałabym z tobą. Biedna niewolnica. W lecie musi okropnie cuchnąć w Łodzi. Teraz jest przyjemnie […]
My w dwudziestym trzecim
2022-12-31
Koniec roku przynosi wysoką falę podsumowań, dyskusji o wartych zapamiętania zdarzeniach w mijającym 2022. Dyskusje będą – biorąc pod uwagę kalendarz wyborczy – dość ostre. Z naciskiem na: dość. Niezauważalnie, bez żadnych widocznych fal zmienia się powszechnie przyjęty sposób dyskutowania czy spierania się. Temperatura emocjonalna nadal tak samo wysoka, ale rozpiętość możliwych do wypowiedzenia opinii […]
Józef wreszcie wraca. Wół rozpoznaje swego pana i osioł żłób swego właściciela
2022-12-27
To były dość kobiece święta. Faceci mogli grać Józefa, a ten (jak wiemy ze średniowiecznych scenek) w krytycznym momencie został wysłany przez Panienkę po – do niczego nie potrzebną – świeczkę, żeby nie przeszkadzał i nie panikował. Już z poświątecznej, codziennej perspektywy zadajmy pytanie z pewnością interesujące widzów najlepszych telewizji śniadaniowych na werandzie. Czy Najświętsza […]
Patrz w niebo, na chłodno patrz
2022-12-18
Chcecie sprawdzić znaczenie słowa „zima”? Ekonomiczną prawdę o zimie dawno temu namalował Bruegel. Trzech myśliwych, pół dnia gonienia w głębokim śniegu, sfora trzynastu psów, jeden upolowany lis. Szału nie ma. Zimę trzeba przeczekać, z możliwie najmniejszymi stratami. Jak ktoś zgromadził zapasy, może przeczekiwać grając w curling jak na piątym planie u Bruegla. Łacińskie hiem(p)s, tempus […]
Pierwszy śnieg a my już życzmy sobie wiosny
2022-11-28
Wiosny na wyciągnięcie dłoni, na własne oczy, ciepłej, zielonej, spokojnej. I najtrudniejsze, życzmy sobie, cholera, szczerze. Wszystko kiedyś… Bitcoin, czy inne obecnie wydobywane „znikąd” kryptowaluty, nie będą długo panowały w wyobraźni homo sapiens. Gorączka złota nas nie opuści, ale jak zawsze odkryjemy lepsze „tereny”, pełne wielkich samorodków. W tym stuleciu najprawdopodobniej doczekamy się „watchcoins”. Zestandaryzowanej […]
Raj a Smart City
2022-11-27
W technologicznie sfiksowanej cywilizacji wszystkie jej elementy powinny być dokładnie nazwane i opisane. Raj jest ikonografią nagości, stanu wzajemnego podobieństwa (raczej szpetnego), o którym nie chcemy pamiętać. Nagość: nuditas naturalis bardzo szybko zamieniła się w naszych pustych łbach w nuditas criminalis. Tak samo jest z miastami. Lubimy przewodniki, które ilością gwiazdek porządkują miasta. Kierują bezpośrednio do największych […]
Incub? Nie, kot, Pani matko, kot, kot narobił mi
2022-11-12
Gdyby memami można palić w piecu! Nie trzeba by było budować jądrowych dziwadełek. Suwerennie kraj od płotu do płotu bez wielkiej fatygi byśmy ogrzali. Sam rząd dał by radę grzać wszystkich potrzebujących. I jeszcze by zostało energii na stopienie w żużel carbon print’ów kłębiących się nad swojska okolicą. Ilość niewielkich stworów przycupniętych blisko białej (całkiem […]
Co widać w Polsce rano 10 listopada 2022?
2022-11-10
Barwy narodowe: szarości, plucha, mży. Za to jutro, już jutro! Kolejny raz entuzjastyczne tłumy będą witały Dziadka na dworcu. Mżawka nie zachęca, ale wystarczy tylko lekko zwiększyć rozdzielczość i komiksowa konwencja wyraźnych konturów, prostych historii rozsypie się w multiwersum kresek, zarysów, fragmentów wcale do siebie nie pasujących, rozsypanych jak kropki rastra, który może kadr ubarwić, ale nie […]
Ślepe dążenie to ślepy świat. Dlaczego „rosjanie” się biją? Co rządzi „russkim mirom”?
2022-11-09
Plakat z 1920 roku autorstwa Aleksieja Radakowa (Алексей Александрович Радаков) należy do jednych z częściej reprodukowanych grafik pokazujących specyficzne cechy sztuki rosyjskiej z okresu rewolucji bolszewickiej. Chęć odwołania się do tradycji ludowej estetyki drzeworytu (łubok/лубо́к), kontrastowe zestawienia kolorystyczne, uproszczenie sytuacji. A przede wszystkim siła fatum. To, co w realiach russkogo mira (русского мира) każe spontanicznie […]
Bez pracujących na trzy zmiany fabryk trolli strachy nadal mieszkały by w nas, ale chyba mniejsze, takie strachy na lachy
2022-11-08
Stefan Chwin mówiąc o swojej książce Wolność pisania po Jałcie posługuje się zwrotem „architektura strachu”. Literacko ładne, za sprawą dobrze zestawionych słów od razu uchwytne i wyraźne. Niestety, nie do końca adekwatne wobec strachu, który chlupocze w naszych głowach. Kłębią się w nich potężne bałwany, głębiowe wiry ciągną w dół ku katastrofie, ciemna woda podchodzi do […]
Globalny model do kopania. Następna wystawa w Atlasie Sztuki
2022-11-08
Osiem miliardów. Z pewnością grubo ponad miliard spojrzeń wlepionych w piłkę. Dużo. Statystycy futbolu nie wystarczą, potrzebni są antropologowie i historycy cywilizacji potrafiący obserwować zmiany trwające dekady by zgadnąć gdzie doprowadzi nas łańcuch symboliczny, na którym jak breloczek dynda cały tak spektakularnie rozgrywany rytuał w Katarze. Kiedyś będzie wyliczany jako jeden z symptomów przesilenia, przeniesienia […]
Liczba mnoga: studenci, dużo studentów, problem, poważny problem.
2022-11-02
Z jakiegoś powodu nie tylko w świecie zachodnim, nie tylko dawno, dawno temu (np. w 1968) ale i dziś, w miejscach poza zasięgiem Erasmusa (np. w Iranie, w Chile) z punktu widzenia autorytarnych władz stopniowanie słowo student przebiega tak samo: studenciak, student, studenci, dużo studentów, problem, poważny problem. Wszytko jedno czy tak stopniują brodaci ajatollahowie, […]
Obywatele kosmosu. Anton Vidokle z Veroniką Hapchenko, Fedirem Tetianyczem i Kolekcją Międzynarodowego Instytutu Kosmizmu w Muzeum Sztuki.
2022-11-01
Bar-do thos-grol, tybetańską księgę umarłych czyta się głośno zmarłemu (od końca) przez szereg dni, by uchronić go przed ponownym wcieleniem i narodzinami. Świat, w którym żyjemy w takiej perspektywie nie jest niczym więcej niż rozległą iluzją. Może się przytrafić, potrafi olśnić i oszołomić, ale nie warto do tego wracać. Krańcowo różna wrażliwość uformowała ideę powszechnego […]
Antropomorfizujemy zawsze, bezustannie. Oswajamy każdy obraz świata.
2022-10-29
Takie wesołe tweety instytucji badawczych okrążają glob w setkach powtórzeń niesionych przez tysiące komentarzy. Wywołują nagłe rozbłyski w sieci. Znamy artefakty sprzed kilkudziesięciu tysięcy lat (The Ishango Bone; https://en.wikipedia.org/wiki/Ishango_bone) sugerujące, że co najmniej od takiego czasu ciała niebieskie potrafią zawrócić nam w głowach. Wszystkie znane nam kultury obserwowały bacznie to co dzieje się na niebie, […]
Zbrodnia bez kary. Nie czekajmy na Бесы, spróbujmy im przytrzeć różki.
2022-10-22
Trochę czasu minęło. Nikt już nie może udawać, że wojna zna granice, toczy się „gdzieś”, przy użyciu „pewnych” środków, a w czasie weekendu jej intensywność przygasa. Pora zastanowić się co do tej pory zrobiły np. liczne w zachodnim świecie (szczególnie w Stanach) wydziały, instytuty, katedry słowianoznawstwa. Nazwą oficjalna najczęściej jest Slavic studies lub Slavonic studies, de […]
Stoicy odróżnili cele możliwe do osiągnięcia (telos) od tych nieosiągalnych, choć kuszących (skopos).
2022-10-21
W filmowej Łodzi z Atlasem Sztuki z uwagą śledzimy Homera i Bonda. Dawno, dawno temu w epoce podobno ślepego Homera słowo: skopos (σκοπός) oznaczało „strażnika, zwiadowcę, wypatrującego nadzorcę (Iliada, 2, 792), albo cel łucznika (Odyseja, 22, 6). Potem już w refleksji filozoficznej stało się terminem określającym cel działania (Platon, Politeia, 452e). Minęło parę tysięcy […]
Autonomiczny premier polski i autonomiczny prezydent polski jadą autonomicznym samochodem – Autonomiczny Rubens, DALL E, 2022
2022-10-19
Waldemar Malicki, pianista polski (żyjący) a zarazem prowadzący doskonałą audycje muzyczną w każdą sobotę w II PR rozwinął jak zwykle interesująco ideę autonomicznego samochodu. Rozwinął ją dywagując o pianistach doskonale grających rytmicznie i dynamicznie boogie-woogie. Malicki prognozuje że już niedługo udoskonalona cyfrowa pianola 2.0 zastąpi takich pianistów, a kto wie czy nie zastąpi także tych […]
Dyskurs piotrkowski jest długi, cętkowany i nie kręty
2022-10-18
Październik miesiącem obrad i debat jest. Debatujmy. Może wreszcie uda się wyodrębnić łódzki, endemiczny gatunek dekonstrukcji architektonicznej? Dekonstrukcji przeprowadzanej siłami natury. Niektórzy z nas pamiętają, że dyskurs piotrkowski w mieście Łodzi trwa nieprzerwanie co najmniej od połowy lat dziewięćdziesiątych. Jest równie stary jak polska samorządna demokracja. Co oprócz gnuśności intelektualnej kieruje chcącymi dyskutować „wokół Piotrkowskiej” […]
Po tak długim czasie powinniśmy się oswoić z tym, że obrazy, wszystkie, te prawdziwe i te wymyślone krążą.
2022-10-18
Niesie je przez stulecia ten sam wir zasupłany wielokroć bardziej niż szkolna wstęga Moebiusa. Truchtając za obrazami co chwila znajdujemy się po drugiej stronie, nie tam, gdzie chcieliśmy. Ta cyrkulacja czasem staje się efektywna i wydajna jak młynek do kości, czasem obraca się tak wolno, że przestajemy zauważać zmianę. Robimy to z ulgą, bo kręcenie […]
„Jak się ma dobrą kiepełe – mruknął – to i wytrychów nie trzeba”.
2022-10-15
Stary słownik Doroszewskiego jako przykład użycia słowa kiepełe podaje zdanie z Kariery Nikodema Dyzmy Tadeusza Dołęgi-Mostowicza. Sprawdziliście już gdzie dziś cumują jachty rosyjskich oligarchów? Nie? Trzeba śledzić sytuację na bieżąco! Na szczęście jest kilka miejsc w necie, które pokażą, poinformują, monitorują non stop. Domyślacie się, kto będzie rządził w Rosji? Nie? No, mówią, że sami […]
Van Gogh sporo – Hockney najwięcej
2022-10-14
Za co skłonni jesteśmy słono zapłacić, w czasie wielowymiarowego kryzysu? Niestety aż co najmniej trzy równie dobre odpowiedzi trzeba brać pod uwagę. Za światło, za czas (szczególnie w formie krótkiej chwili), za piękno w jego abstrakcyjnej formie. W londyńskim Christies sprzedano namalowany w 1969 roku obraz Davida Hockneya Early Morning, Sainte-Maxime. Obraz był przez ponad […]
Sztuką w mieście warto się zainteresować
2022-10-14
Wciąż utrzymuje się przekonanie, że sztuka jest obszarem, w którym najczęściej pojawia się to, co niepowtarzalne, oryginalne, wyjątkowe. Mamy nadzieję, że jako społeczność nie jesteśmy na tyle rozleniwieni, by oczekiwać i wymagać, by nasze ideały i aspiracje były na wyciągnięcie ręki jak produkty na sklepowych półkach. Uważniejsze śledzenie kultury w naszym mieście rozpoczęliśmy wiele lat […]
Zwrot „normalne miasto” jak parowóz dziejów może pociągnąć nie jedną prostą
2022-10-13
„strategię marketingową”, a może nawet kampanię wyborczą. Da się nim do woli po(d)wozić, potrzebna jest tylko odpowiednia mobilna appka i nawyk obsypywania każdej mijanej sytuacji gwiazdkami wprost ze szczerego serduszka. Taki zwrot, kiedy już wyrośnie i rozpozna go jako słowo kluczowe administracja i lokalni producenci prawa, może nabrać poważnego znaczenia. Wtedy nawet spore miasto w […]
Pora się przyzwyczaić do chodzenia z kopią husarską
2022-10-13
Czy świat ludzi powinien być połączony czy raczej trochę rozłączony? Spójrzmy na starą akwafortę. Alegoria Tolerancji autorstwa Daniela Chodowieckiego z 1792 roku. Wprost z czasów epidemii konfliktów religijnych. Widzicie tę długą lancę przy boku Minerwy (personifikacji Mądrości i Rozsądku)? Prawdopodobnie było to narzędzie do wyznaczenia minimalnej bezpiecznej odległości. Pora się przyzwyczaić do chodzenia z kopią […]
Nowe hulaj nogi
2022-10-12
Przynajmniej w polskich miastach, wszyscy śmigają na hulajnogach. Pogoda jak we Włoszech, ciepło, technologia potaniała. Młodzi i starzy odkryli urok pędu. To już zmiana kulturowa. Spece od prawa zaczynają, zgodnie ze swoją barokową naturą, opasłe tomy lex hulajnoga pisać. Pora osadzić ten motyw w historii wyobraźni. Od czego zacząć? Od Ramzesa II na lekkim rydwanie? […]
O rany! Jaka zajefana panorama!
2022-10-11
Zbigniew Makowski to nie tylko malarz, ale również artysta wielokroć ważniejszy dla kultury polskiej niż Tadeusz Kantor, tłumaczący świat głębiej, szerzej, i co tu kryć, dużo ciekawiej, przez lata bawił się z drukowanymi w gigantycznych nakładach książkami z bratniego ZSSR. Książki Makowskiego wyglądają jak kosmos po dużej imprezie, albo abecadło co właśnie z klimatyzacji wypadło. […]
Urodziny ostatnie
2022-10-08
Oby to były ostatnie urodziny Putina, jako postaci kogokolwiek obchodzącej, przyciągającej uwagę. Choć niestety jest pewne, że ten i ów nieźle będzie żył z tantiem od analitycznych biografii. To będą spore nakłady, może ciut mniejsze niż w przypadku biografistyki poświęconej Adolfowi H., ale kto wie czy nie porównywalne z biografiami Józefa S. Życzmy sobie, żeby […]
Decyduje wiara – lud ruski patrzy
2022-10-08
Ostatnie wypowiedzi zachodnich polityków (Angela Merkel w Monachium) potwierdzają, że liczenie na ich zrozumienie tego jak funkcjonuje ruski świat może być kiepską kalkulacją. Popatrzmy na stare ikony. To schematy zachowań, postaw, działań powtarzane niemal bez zmian przez stulecia. Utrwalające fatalistyczną siłę stereotypu biernego obserwowania cudownych zdarzeń, którym błogosławi cały kosmos. Wobec takiej wizji dziejów własna […]
Wielkorusy u Lachów o Małorusach
2022-10-08
1913 roku w Poroninie zaskoczony Wołodia zdał sobie sprawę, że źle rozumie ukraiński. Po wczorajszych bombardowaniach to bolszewickie niezrozumienie zostało utrwalone na długie dekady. Porozumienia nie będzie. „Mocno całuje Kochana Mamusiu i wszystkich pozdrawiam.(…) Byliśmy na ukraińskim wieczorze ku czci Szewczenki. Bardzo źle rozumiem ukraiński. Żyjemy po dawnemu. Mocno ściskam i życzę zdrowia. Twój W.U.” […]
Decyduje wiara – lud ruski patrzy
2022-10-08
Ostatnie wypowiedzi zachodnich polityków (Angela Merkel w Monachium) potwierdzają, że liczenie na ich zrozumienie tego jak funkcjonuje ruski świat może być kiepską kalkulacją. Popatrzmy na stare ikony. To schematy zachowań, postaw, działań powtarzane niemal bez zmian przez stulecia. Utrwalające fatalistyczną siłę stereotypu biernego obserwowania cudownych zdarzeń, którym błogosławi cały kosmos. Wobec takiej wizji dziejów własna […]
Niepoprawność wolności Nagrody Nobla bywa piękna.
2022-10-07
Decyzja Komitetu Noblowskiego o tak rozsądnym przyznaniu w tym roku Nagrody Pokojowej może być świetną okazją dla architektów, designerów, deklarujących zawodowe zainteresowanie pięknem by lepiej zrozumieć na czym polega problem z posługiwaniem się symetrią, szukaniem równowagi i harmonii. Dopiero co skończyło się w Łodzi konferencja Pięknu architektury poświęcona. Wszystkie wspomniane cechy z pięknem tradycyjnie łączone […]
„Przywieźli wyngiel! Wyngiel! Wyngiel je we wiosce! – Wojna będzie… Przed wojną tyż by”
2022-10-02
Ani my Polanie, ani Wiślanie. Ani rzymscy katolicy, ani pastafarianie z posypką. Widać to wyraźnie w dość krzepiącym zjawisku języka codziennego. Pod wpływem atawistycznego lęku karmionego spadkiem średniej dobowej temperatury nasz rodzimy język niespodziewanie odzyskał elastyczność. Fala wokalizacji idzie i zatapia coraz to nowych komentatorów, ekspertów, dziennikarzy, miszczów medialnego przekazu. Ludzie ci z urodzenia elokwentni, bystrzy, […]
Rzeczywistość jest płaska
2022-10-02
Klein „wykreślił wszystkie linie paraboliczne na rzeźbie Apolla Belwederskiego, którego rysy cechuje wysoki stopień piękności klasycznej. Krzywe te jednak nie mają prostego kształtu i nie dało się wyszukać ogólnego prawa, któremu by podlegały” (D. Hilbert i S. Cohn-Vossen, Geometria poglądowa, przeł. A. Dawidowicz, Warszawa 1956, s. 183-184). Piszą też autorzy, że: „Z niezmienniczości krzywizny Gaussa […]
Uzupełnij frazę: …ęśliwy dom
2022-10-01
Większość z nas nie lubi publicznie opowiadać o mieście. To zrozumiałe nawet jest. Mieszkamy w mieście, które na nas liczy. Mówić o mieście to mówić nami. Ale my nie chcemy… Może trzeba nas wreszcie doopowiedzieć. Zaprośmy tych, co umieją doopowiadać nas w mieście. Socjologia urbanistyczna przestaje dostarczać nowych danych. Domyślenie się wyników kolejnych badań statystycznych […]
Snyder napisał, że Rosja Putina wykorzysta wiedzę Rosji Stalina i wywoła światowy kryzys żywnościowy.
2022-09-30
Timothy Snyder jest bez dwóch zdań rozsądnym polemistą. Jednym z niezbyt wielu zachodnich badaczy, którzy rozróżniają na Wschodzie detale mniejsze od Uralu. To nie jego wina (raczej zaleta), że posiada w dyspozycji duży medialny impact factor. Niemniej, wyjątkowo wkurzające jest to, że trzeba miesiącami czekać na głos amerykańskiego profesora (koniecznie trzeba sprawdzić na którym miejscu, w […]
Elon Musk w 5inLodz – Wprowadzenie do Kultury Człowieka w erze szybkich zmian
2022-09-28
„Dla każdej osoby bogatej musi istnieć coś, co wyjaśnia jej bogactwo: cechy dziedziczne, spadek, chciwość, inteligencja, fałszywość, wykorzystywanie biednych, bycie we właściwym miejscu o właściwej porze, posiadanie wysoko postawionych przyjaciół, łut szczęścia, napad na autostradzie czy co tam jeszcze. To, jakie rzeczy prowadzą do bycia bogatym jest, rzecz jasna, silnie zależne od kontekstu. To właśnie […]
„Wolność i wyobraźnia to mięśnie, których nie ćwiczymy”
2022-09-22
Wciąż nie wiemy kto zaprojektował Nowe Centrum Łodzi – wszyscy natomiast wiemy, kto zaprojektował prawdziwe jeansy. Te prawdziwe zaprojektował genialny krawiec z Łodzi. Bernard Lichtenstein wyjechał z naszego miasta wraz z grupą mieszkańców ulicy Kamiennej w 1937 roku. W 1947 zaprojektował najsłynniejsze jeansy Ameryki – Wrangler 13MWZ. Zaprzyjaźniony z Marlonem Brando, Jamesowi Deanowi pomaga w […]
Ok, wizualizacja, póki co płaska zapowiedź, ale w słusznym rozmiarze, w konkretnym miejscu.
2022-09-17
Jeszcze obraz, a już trochę konkret. Akurat na rogu, trochę też na skrzyżowaniu: nostalgii, własnej bezsiły i zamorskiego mirażu. Może być argumentem za tym, że czasem środkiem nawet takich krótkich uliczek przebiega way of life. Hopper tak zmyślił knajpę, że czy tego chcemy czy nie, będziemy się w nieskończoność zastanawiać jaki smak ma serwowane w […]
Osiemdziesiąt lat temu można było wierzyć, że miasta składają się z wieżowców i ulic
2022-08-28
Dziś zbudowanie makiety miasta, na tyle dokładnej by sięgać do skali indywidualnego życia jest poza zasięgiem nie tylko technologi ale wręcz naszej wyobraźni. Przejście pomiędzy ciągle analizowanym urban sprawl a kompletnie ignorowanym human sprawl nadal pozostaje niezbadaną luką poznawczą. Urbaniści, planiści, socjologowie miast bez końca lamentują nad statystykami opisującymi zjawisko w skali społecznej. Gdzieś daleko, w […]
„Literatura nie jest” tym, czy tamtym
2022-08-12
„Pojęcie +idiota+ (pochodzące od greckiego +idiotes+) oznaczało człowieka, który nie interesuje się polityką, sprawami publicznymi, zamyka się wyłącznie w kręgu swoich prywatnych przyjemności, a przez to nie jest w stanie zrealizować w pełni swego człowieczeństwa” – pisze prof. Andrzej Nowak. „»Powiedzmy sobie szczerze: literatura nie jest dla idiotów« – powiedziała Olga Tokarczuk podczas festiwalu Góry […]
Talk and Lodz (2). Rozmowy na schodach (w ruchu)
2022-08-05
W20 jest reprezentacją czegoś w pełni nieobecnego, leżącego gdzie indziej, dalej; reprezentacją czegoś istniejącego, ale nieobecnego – jeszcze – w codzienności miasta, w stylu życia. Kamienica jest zainteresowana ruchem. Każdym ruchem, od fizycznie uchwytnego po imaginacyjny, od ruchów prostych, oczywistych, kanonicznych, w pełni legalnych, pewnych siebie, po posunięcia niejasne, apokryficzne, nieuzasadnione, chwiejne, etc. Ewolucja nie […]
Biel jako zupełnie niepraktyczna błahostka
2022-08-03
Upał, albo burza. Początek sierpnia to czas lekkiego zawieszenia, kiedy można bardziej niż zwykle trwonić czas gapiąc się na wściekle rozrastające się zielsko, które musi zdążyć przed kolejną falą żaru, smagnięciem wiatru łamiącym to co zbyt długo ociągało się z rozkrzewieniem, wszczepieniem, wpleceniem we wszystko co dookoła. Jaki kolor temu towarzyszy, co się nosi latem? […]
Logiki temporalne jako logiki romantyczne
2022-08-01
1 sierpnia w Polsce jest dniem (dokładnie o 17 w godzinę W) kiedy przestaje obowiązywać klasyczna logika. Zawiesza się podstawowa alternatywa: bić się czy nie? Iść do powstania czy nie? To ostatnie pytanie było nieobecne w polskiej kulturze co najmniej aż do późnych lat dziewięćdziesiątych. Dopiero wtedy zaczęło być gdzieniegdzie stawiane. Dziś jest już dość […]
Zobaczmy gdzie wylądujemy
2022-07-29
Tegoroczny lipiec przechodzi do przeszłości. Czy będzie Lipcem Historycznym, tak jak np. Lubelski Lipiec 1980 pełen strajków, które ekscytowały, ale nikomu nie przychodziło do głowy, że są dziwnym znakiem zbliżania się zupełnie innej epoki? 29 lipca po szesnastej MS Chrobry wypłynął z naszej pięknej Gdyni kierując się do Ameryki Południowej. Wśród 1042 pasażerów, byli wyposażeni […]
tera-peta-exa-cirrus – Po co Atlasowi dostęp do chmury?
2022-07-25
Dane zbieramy w chmurach. Chmury danych pęcznieją, są w rozmiarach stratocumulusa. Zbliżają się już do poziomu tera-peta-exa-cirrusów. Poszukajmy w dawnej sztuce scen pokazujących, co dzieje się potem. Co widać ponad groźnymi, burzowymi chmurami Big Data? Co lub kto na chmurach się opiera? W sztuce nowożytnej, takiej, która dobrze imituje naszą naturalną perspektywę powyżej chmur, rozgrywa […]
„Dziwek nie trza, piwa nie trza — nie trza radia, kina i pajęczarzy…”
2022-07-23
Prof. Piotr Gliński w liście do uczestników wernisażu wystawy “Sejsmograf epoki przyspieszenia” podkreślił rolę refleksji nad przemianą historyczną i społeczną w kształtowaniu się horyzontu artystycznego i literackiego Witkacego. Organizatorzy wystawy z kolei podkreślali aktualność intuicji i wyborów artysty. Trudno się z tymi opiniami nie zgodzić. W dramacie Szewcy ukończonym przez Witkacego w 1934 uniesiony zapałem […]
Arcadia à la Russe
2022-07-17
Pełne troski wypowiedzi prezydenta Macrona na temat potrzeby szczególnego traktowania Rosji nie od razu spotkały się z pełnym zrozumieniem. Niewątpliwie od razu uświadomiły nam jak dalece inaczej mamy umeblowane europejskie głowy, w zależności od dystansu jaki dzieli nas od Wschodu. Nie da się tego łatwo zmienić. Można próbować poprzez dobrze osadzone w kulturze francuskiej […]
Cykl spalania a kultura ludowa — Silnik Narodowy, jeszcze spalinowy.
Łódź się kolebie a Konstrukcje wibrują. Duże konstrukcje bardziej, wywrócone „głośniej”. Spróbujcie wywrócić Łódź. Miasto wytrącone z codziennego rytmu w wielu nieoczekiwanych miejscach zacznie inaczej „brzmieć”. W20 deklarująca zainteresowanie architekturą i Miastem jako całością powinna właśnie teraz, z inżynierską precyzją nasłuchiwać z jakich miejsc dobiegają odgłosy „spontanicznych” wibracji. Dla projektujących silniki to informacje bezcenne. A […]
Liberum voveo!
2022-07-13
Dajmy spokój Angielczykom. Pan Premier wyśle raport i my, tu na lądzie, już jutro będziemy mieli a clear overview of the current situation na zamieszkiwanym przez nas odcinku „wschodniej flanki”. Proszę tylko nieco uważać na rytuały polityczne. W kraju tak nasyconym siłą poetyckiej wyobraźni łatwo można stać się częścią mitu i bardzo długo poniewierać się […]
Wimbledon Time
2022-07-12
„We win Wimbledon,’ says Russia tennis chief after Rybakina triumph”. Są wakacje, poćwiczmy logiczne myślenie. Mr. Smith pomyślał o czymś w chwili kiedy wskazówki Big Bena wskazywały za pięć dwunastą. To samo – przedziwnym zbiegiem okoliczności pomyślał Herr Schmidt stojąc na Alexanderplatz. Wskazówki jednego z dwudziestu czterech zegarów odpowiadających wszystkim strefom czasowym, pokazywały za pięć […]
Kontekst poza granicami wyobraźni. 5inLodz – cum contextum na W20.
2022-06-27
„Dla każdej osoby bogatej musi istnieć coś, co wyjaśnia jej bogactwo: cechy dziedziczne, spadek, chciwość, inteligencja, fałszywość, wykorzystywanie biednych, bycie we właściwym miejscu o właściwej porze, posiadanie wysoko postawionych przyjaciół, łut szczęścia, napad na autostradzie czy co tam jeszcze. To, jakie rzeczy prowadza do bycia bogatym, jest, rzecz jasna, silnie zależne od kontekstu. To właśnie […]
Słuchanie i granie muzyki Bacha nie ma w czasie upałów znaczenia z punktu widzenia termodynamiki.
2022-06-26
Dobrze utemperowane (Wohltemperierte) drgania przenoszą energię, ale nie są przecież w stanie nic zmienić. Nie ochłodzą, nie ogrzeją nawet o pół stopnia. Brzmiące najgłośniej nie powstrzymają topnienia lodowców, powodzi, ani letniego gradobicia. Nie przyniosą ulgi i ratunku żadnemu wymierającemu gatunkowi oprócz homo sapiens (i to też żyjącemu na obszarze Zachodu). Wyjaśnienie tego doświadczenia nadal jest […]
Znacie tu kogo w Łodzi?
2022-06-13
Co powinno charakteryzować napastnika? Skuteczność. Najbardziej skuteczni potrafią wręcz zaskoczyć. Robert Lewandowski znalazł moment i własnoręcznie (nie własnonożnie) przepisał zdanie z Ziemi Obiecanej. Które zdanie? Celne, krótkie, ironiczne. „Znacie tu kogo w Łodzi?” Zasada skuteczności obowiązuje także w piłce nożnej. Skuteczność nie tylko w strzelaniu bramek, ale skuteczność w utrzymywaniu uwagi widzów na własnej sylwetce. […]
Talk and Lodz – mieszkaniec doopowiedziany w Łodzi
2022-06-12
Gwałtowny proces urbanizacji uświadamia nam, iż w ciągu najbliższych dekad większość populacji zamieszka w miastach. Czyli przyjdzie nam mieszkać w czymś, czego do tej pory nie potrafimy ani opisać, ani pokazać, ani zrozumieć. Statystyka, urbanistyka, ekonometria, planowanie przestrzenne, socjologia wizualna, wszystko to okazuje się zbyt słabe by wyjaśnić fenomen miasta. Uzyskujemy mozaikę – obraz wprost […]
Jesteśmy gatunkiem, który potrafi się zgubić nawet w tym co sam wcześniej wymyśli.
2022-06-03
Pierwsza i ostatnia litera: Alfa i Omega są biblijnym symbolem panowania nad początkiem i końcem. Ale jest to atrybut boski. Dla nas niedostępny. Dookoła nas kłębi się żywioł liter wszystko komplikujących, dzikich, nieposłusznych. Cały miejski, tętniący życiem alfabet. Czyli coś dla architektów. Piętnaście lat temu zaprosiliśmy do Łodzi Roba Kriera, żeby pomogł nam „pozszywać” nasze […]
Wyjątkowo przydatna sprawność kamuflażu własnych braków.
2022-05-28
Dawno, dawno temu, w 1976 roku Leonid Sokołow wystrugał z drewna okulary. Nazwał swoją pracę: „Projekt okularów dla każdego radzieckiego obywatela”. Zniknął Związek Radziecki, pozostała potrzeba kontrolowania pola widzenia innych. Niestety, pojawiły się też technologie, które pozwalają bardzo podobne okulary o zawężonym polu obserwacji produkować na masową skalę. Można je dziś dostać za darmo (w […]
Duzia woda, duzia loda – bynajmniej nie dno. Coś dla naszych Atlasowych kolegów z „Lodzi” Kaliskiej.
2022-05-26
Potencjał kabaretowy dopiero co uruchomionego Krajowego Repozytorium Obiektów Kultury i Nauki zachwyca. Po wpisaniu w wyszukiwarkę Świetlicki Marcin błyskawicznie pyta czy aby na pewno nie chodziło o „świetlicę pułkową”, proponuje obejrzenie „młodzieży w świetlicy” albo „defilady na ul. Święty Marcin”. Czapki z głów, szacun, mało który poeta ma tak szeroki rozrzut skojarzeń jak ten, w […]
Ciekawe wystąpienie ministra Raua w Berlinie.
2022-05-25
Rau spotkał się z Annaleną Baerbock, minister spraw zagranicznych Niemiec, pewnie po to, by prosty plan wysłania czołgów z Polski na Ukrainę i z Niemiec do Polski nie zatrzymał się w połowie drogi. Niemcy piszą o wahaniu w kwestii Ringtausch mit Polen. Biorąc pod uwagę jak symbolicznie można rozumieć Ringtausch (równie dobrze może to być […]
The 75th Festival de Cannes. I dobrze, że jest Łódź.
2022-05-23
Festiwale filmowe. Wielkie, znane, z tradycjami. Festiwal w Cannes to kwintesencja Zachodu i jego zdolności do wchłonięcia i przyswojenia wszystkiego na raz. Obok siebie nieskończony, dokumentalny Mariupol 2, reżyserowany przez Mantasa Kvedaraviciusa (zginął w Mariupolu 2 kwietnia, zastrzelony przez rosyjskich żołnierzy) i Top Gun Maverick (reżyseria Josepha Kosinski). A pomiędzy, jak to na festiwalu: brawa, […]
RE:GENERACJA maglownic – Samochód marzeń Adama Klimka.
2022-05-23
Myślano, myślano, aż wymyślono. Hasłem festiwalu designu w 2022 rok była (ta): RE:GENERACJA. Dobrze jest zacząć od drobiazgu, od detalu, od czegoś z czym łatwiej sobie poradzić. Po co dwukropek? Co daje, co wnosi w zastaną sytuację? Czyżby „graficznie” wyróżniał? Pierwszym odruchem zachodniej, analitycznej mentalności, jest podział na mniejsze, łatwiejsze do manipulacji elementy. Dość trudno […]
Sibylla Europaea. Wschód-Zachód w Łodzi.
2022-05-22
Problemy rozbudzają ciekawość. To pewne. Szczególnie jeśli zapowiadają najbliższą przyszłość. Mamy już maj, a za chwilę wakacje. Nie da się uniknąć zwiększonej liczby pytań o to, co dalej. Po latach słuchania ekspertów i śledzenia statystyk chyba pora na śmiały krok. Skoro aktualne dane nie pozwalają ustalić, jaka będzie przyszłość, trzeba odwołać się do starych instytucji. […]
Przekaz był prosty, nie trzeba było niczego notować.
2022-05-10
W mediach zwracano wczoraj uwagę nie na brak konkretów w przemówieniu Putina a na to, czego Putin na placu Czerwonym nie powiedział, kogo zabrakło na trybunach, a przede wszystkim czym nie mógł się pochwalić. 22 sierpnia 1939 r. w Obersalzbergu Adolf Hitler wygłosił retorycznie dobre przemówienie do oficerów Wehrmachtu. „Bądźcie bez litości! Bądźcie brutalni! Zniszczenie Polski […]
Kriepcze – przywal mocniej
2022-05-08
Po 9 maja 2022 na globalnym wolnym rynku mitów i bajek historycznych pojawi się jeszcze jedna opcja. I pewnie spotka się ze sporym zainteresowaniem klientów szukających narracji ekscentrycznych. Trzeba przyznać, że Rosja nie oszczędzała na kosztach związanych z odświeżeniem baśni o ostatecznym zwycięstwie nad złem. Tak drogie produkcje muszą się zwrócić, pomóc na długo, skutecznie […]
Gdzie Charków, gdzie Łódź?
2022-05-05
Sir Foster przyjął zaproszenie już w połowie kwietnia, będzie opracowywał master plan dla Charkowa oraz regionu. Zaczął po ludzku, od słów. Uwaga architekci! Ćwiczymy czytanie ze zrozumieniem, bez planów, bez szkiców, same słowa. Cały manifest (THE KHARKIV MANIFESTO) nie jest długi (https://normanfosterfoundation.org/meeting-between-mayor-ihor-terekhov-and-lord-foster/). Mimo to zakreślmy powtarzające się zwroty, detale wpadające w oko. Na pierwszym […]
Sensem życia miejskiego jest częstsze spotykanie ludzi niż zajączków. Tuwim w Operze.
2022-05-04
„Halo! O, halo lo lo lo lo!Tu tu tu tu tu tu tuRadio, radijo, dijo, ijo, ijo,Tijo, trijo, tru lu lu lu luPio pio pijo lo lo lo lo loPlo plo plo plo plo halo!” Na to wróbel zaterlikał:„Cóż to znowu za muzyka?Muszę zajrzeć do słownika,By zrozumieć śpiew słowika.Ćwir ćwir świrk!Świr świr ćwirk!” Zanim się […]
Ściskasz prawice a broń w drugiej ręce mocno trzymaj.
2022-04-23
Ściskanie prawicy (dexiosis) co najmniej od dwóch tysięcy lat odbywało się zazwyczaj blisko broni trzymanej w drugiej ręce. W dawnej ikonografii uścisk dłoni związany był przede wszystkim z ikonografią Mitry, boga światła i dotrzymywania umów. Mitra był też bogiem-wojownikiem. Ten aspekt zawierania paktu i eksponowania atrybutów własnej mocy doskonale widać na płaskorzeźbie z Góry Nemrot (Turcja, […]
Neutralność to ulubiony kolor dekoratorów,
2022-04-22
kadry zarządzającej średniego szczebla, świetny, niemal ekologiczny dodatek do zrównoważonej diety i stylu życia. Nawet ślad węglowy jeśli jest w odcieniu neutralnym mniej straszny. Dwie medialne informacje o inwestycji w ciekawym, pełnym nowych możliwości miejscu. Jedna z grudnia 2021, druga już z kwietnia 2022 (https://www.dezeen.com/2021/12/24/ges-2-house-of-culture-renzo-piano-building-workshop/; Beaux Arts Magazine n°454 – avril 2022, s. 12) Inwestycja […]
Trąbka Milesa Davisa
2022-04-17
Wyobraźnia religijna bywa sensu stricto nieludzka. Podpowiada sceny i obrazy nie dające się zrozumieć, kołysze się między skrajnościami, od ekstatycznego zachwytu po straszną grozę sacrum. Na takim tle odznacza się trwająca przez pokolenia, nieustanna praca powolnego oswajania tej dzikiej religijności. Homo sapiens oswaja wszytko co znajduje się w jego otoczeniu. Z doktrynalnego, żarliwego religijnie punktu […]
Wyspa Węży
2022-04-17
Nie tylko to co symboliczne, ale i to co realne potrafi zmieścić się na znaczku pocztowym. Potrafimy na znaczkach zapisać, heroizm, utrwalić gesty warte zapamiętania. Kłopot z tym, że to co Realne tylko przez chwilę ma rozmiary rzeczywistości. Potem kurczy się do rozmiarów pocztowego znaczka, a codzienność w swojej przytłaczającej skali płynie dalej. Poczta ukraińska poinformowała […]
Stworzenie Świata i wypędzenie z Raju – Czy piekło jest puste?
2022-04-16
Struktura ludzkiej wyobraźni jest atomowa. Przypomina powiększający się w nieskończoność zbiór miejsc, w jakich wyobrażamy sobie co chcemy. Bardzo trudno uporządkować taki zbiór, zależny od indywidualnych preferencji. Książki robią to za nas, jak pandemie czy wojna? O ostatniej książce Hansa Urs von Balthasara pisze Jan Słomka w Tygodniku Powszechnym: „Można żywić nadzieję, że myśli Balthasara […]
XIII Stacja Drogi Krzyżowej w Koloseum
2022-04-15
Dzisiejsza decyzja Watykanu zmieniająca tekst rozważań napisany przez kobiety (Ukrainkę i Rosjankę) niosące razem krzyż w czasie przestoju przy XIII Stacji Drogi Krzyżowej w Koloseum i zastąpienie go frazą (o znaczeniu) milczenia wobec faktu śmierci jest decyzją dopasowującą przebieg rytuału do symptomów katalepsji. Tymi syndromami są m.in.: mutyzm – brak zdolności do komunikacji werbalnej, stupor […]
Czy dziewczęta wrócą w lany poniedziałek na Włókienniczą?
2022-04-14
Trzy lata temu lany poniedziałek w Święta Wielkiej Nocy wypadł na Włókienniczej w Łodzi dość późno. A zaraz po nim na ulicy rozpoczęła się Wielka Rewitalizacja. Kamienica pod numerem dwadzieścia otrzymała pozwolenie na budowę w listopadzie 2018 – miała pociągnąć za soba całą ulice? Włókiennicza została wytyczona w 1872 roku wzdłuż pustego placu po wyczerpaniu […]
Kto się boi Frankensteina na Włókienniczej?
2022-04-13
Choć nasz projekt W20 (na Włókienniczej) jest lokalny, o skali zaledwie jednej ulicy, na wszelki wypadek postanowiliśmy osadzić go na masywnym fundamencie. Może nieco zbyt optymistycznie uznaliśmy, że rolę takiego fundamentu może pełnić przekonanie o rozumności człowieka. Dochodzenie do Rozumu zabrało Europie sporo czasu, ale doświadczenia XX wieku nauczyły nas europejczyków rozumu w stopniu wystarczającym […]
Nie mamy tyle czasu, ani zaufania do nauki co amerykańscy uczeni
2022-04-11
From Tinkering to Thinkering. „Skoro dobór naturalny nie potrafi doprowadzić do stanu optymalnego, w grę musi wchodzić jakiś inny mechanizm. Bardzo prawdopodobne, że chodzi o zjawiska fizyki, chemii, procesy autokatalityczne, struktury dyssypatywne i zasady samoorganizacji jak również inne czynniki, które nauka odkryje we właściwym czasie.” (cyt. za: Jerry Fodor, Massimo Piattelli – Palmarini, What Darwin […]
Sherlock Holmes z parasolem: prawda wisi na szelkach
2022-04-09
Nie tylko Scotland Yard, ale i dysponujące większą swobodą i budżetem służby (MI7) wciąż próbują uzyskać całkowitą swobodę w poruszaniu się we wszystkich kierunkach. Do tej pory taka charakterystyczna dla lotnych umysłów zdolność podążania za kolejnymi znakami i składania z tego logicznych ciągów zdarzeń jest możliwa tylko na płaszczyźnie kartki, tylko w przestrzeni fabuły. 5inLodz […]
Łódzki kolor końca PRL najmodniejszym kolorem 2022
2022-04-08
W latach 60. polska młodzież nie za bardzo garnęła się do rodzimej produkcji, chyba, że do śpiewanej. W 1966 roku Karin Stanek marzy: „Tato, kup mi dżinsy-spodnie, Tato, Będzie mi wygodnie”. Od dwóch lat (po uroczystym otwarciu) pełną parą produkują Zakłady Przemysłu Odzieżowego „Odra” w Szczecinie. Szyją z tekspolu. Jacy my byliśmy marudni! Kolor nam […]
Koleje Europy
2022-04-07
Kiedy poczujesz taką głęboką, wewnętrzną potrzebę (na przykład 9 maja) – nie ma zmiłuj! 22 czerwca 1940 w Compiègne Hitler rozmawia z Keitlem, Göringiem i Hessem. W tle przetransportowany tam wagon-salonka marszałka Ferdinanda Focha, w którym 11 listopada 1918 roku niemiecka delegacja w tym samym miejscu podpisała akt kapitulacji kończąc przegraną I wojnę. Po podpisaniu […]
Selfie dużej rozdzielczości.
2022-04-03
Dziś w Ukrainie niebo jest tam gdzie ma być, a zboże się żółci. Ale Rosjanie tego tak nie widzą. Wystarczy spojrzeć na historyczne flagi Ukraińskiej Republiki Rad, żeby zrozumieć dlaczego kolejne rozmowy o zawieszeniu ognia kończą się niczym. Układ barw żółtej i niebieskiej jest na nich odwrócony do góry nogami wobec dzisiejszej flagi Ukrainy. Rozmawiający […]
Wojna i puste półki
2022-04-03
Najbardziej rewolucyjną zmianą, jaką wprowadził około 1852 roku w swoim paryskim sklepie Le Bon Marche Aristide Boucicaut, w którym był współudziałowcem, było pozwolenie klientom na swobodne chodzenie między towarami i samodzielne wybieranie. Żadnych pytających ekspedientów, żadnych gorliwych subiektów, żadnych nagabywań. Można było oglądać w milczeniu i wyjść bez kupienia czegokolwiek i bez pytań po co […]
Kolor, kolor
2022-03-12
W sytuacji gwałtownego kryzysu (nie tylko wojny) informacja zaczyna być przekazywana i dociera nowymi kanałami. Poza dotychczasowym spektrum przekazu. Niewiele możemy zrozumieć z chińskiego przekazu. Natomiast kolory natychmiast są komentowane i zwracają uwagę daleko poza standardowym zasięgiem danego medium.
Dekabrystom się nie udało. Ale w lutym, w marcu 2022?
2022-02-22
Od wystąpienia dekabrystów (jeśli nie od opublikowania Podróży z Petersburga do Moskwy Aleksandra Radiszczewa w 1790) idea społeczeństwa otwartego, empatycznego w Rosji zawsze była żywa i zawsze marginalna. Przy dzisiejszym stopniu medialnego nasycenia informacją istnieje szansa, że decydujące wydarzenia będą miały miejsce na ulicach Moskwy i Petersburga, a nie na linii frontu. To nie muszą być […]
Pan Samochodzik – wraca epoka Gierka?
2022-02-20
To chyba nieliczne kadry na jakich pojazdy rozpoznawane jako terenowe, kojarzące się z „techniką wojskową”, z forsowaniem przepraw wodnych nie zwiastują niepokoju i nieszczęścia. Pięćdziesiąt lat temu w 1971 nakręcono serial telewizyjny o przygodach Pana Samochodzika bohatera serii książek dla młodzieży autorstwa Zbigniewa Nienackiego. Pierwszy odcinek, „Pan Samochodzik i templariusze” telewizja epoki tow. Edwarda pokazała […]
Słoniowe fascinandum
2022-01-22
W Łodzi mamy tańczącego słonia. Czemu jest to takie interesujące choć jeden słoń wiosny nie czyni. Zaczęło się 22.11.2021 kiedy przyjęliśmy zaproszenie Tomka Ciesielskiego, artysty-badacza z UŁ/Teatru Nowszego. W przestrzeniach pałacyku przy ul. Skłodowskiej-Curie 11 realizowano program Teatru Nowszego oraz Uniwersytetu Łódzkiego pt. „Poznawanie tańczącego słonia. Współczesne badanie performatywne”. Składał się on z trzech części: […]
Naura śpiulkolot!
2021-12-09
Młodzi w Łodzi. Tym razem przedsiębiorcy. Skoro przedsiębiorcy – to oczywiste, że my w Think Lodz, nieco starsi, trzymamy z nimi sztamę. Dzięki naszemu wpływowemu członkowi Rady udało się przesunąć datę (i to znacznie) składania FORMULARZY do projektu „Łódź dla młodych przedsiębiorców”. Dlaczego? Czekaliśmy na rozstrzygnięcie kolejnej edycji internetowego plebiscytu na Młodzieżowe Słowo Roku 2021. […]
Czas rwie do przodu, Polska się modernizuje
2021-12-06
Nieco ponad rok temu jury triennale Animalis 2020 – konkursu na obraz o tematyce zwierzęcej, organizowanego od kilkunastu lat przez chorzowską Miejską Galerię Sztuki MM, niemal zgodnie chciało przyznać nagrodę obrazowi w szarościach i czerniach, namalowanemu przez Michała Cygana w 2019 roku. Po przeczytaniu tytułu: „Miejsce, w którym umierają psy” niektórzy z jurorów uznali, że […]
Elegia for the Arctic
2021-12-01
Przez dwie dekady Łódź była terenem zjawiskowego, teatralnego spektaklu – opinii zejścia na samo dno. Człowiek jest gatunkiem, który ma rozbudowaną zdolność do estetyzacji katastrof, szczególnie tych teatralnych (politycznych). Dzięki Grekom w finale, który właśnie w Łodzi obserwujemy gołym okiem, od nadmiaru uczuć zostajemy uwolnieni poprzez “katharsis”. Niestety, nie da się obserwować zachodzących zmian klimatycznych […]
„Listopad to dla Polski niebezpieczna pora?”
2021-11-11
To pytanie stało się w kulturze polskiej frazą samodzielną, prowadzącą niezależne i bogate życie nie tylko w tekstach publicystycznych. Pytającym jest Wielki Książę Konstanty w dramacie Wyspiańskiego “Noc listopadowa”. W odpowiedzi słyszy od tajnego agenta Makrota: „(…) Tak, teraz jest listopad – więc baczne mam słuchy. Jest to pora, gdy idą między żywych duchy – […]
Łódź 200-letnim kołem się toczy. Nowy Ratusz w Łodzi.
Łódź 200-letnim kołem się toczy. Ruszają prace przy realizacji Nowego Ratusza w Łodzi. Po prawie dwustu latach. Pierwszy powstał w 1827 roku i nierozerwalnie kojarzony jest z początkiem Łodzi Przemysłowej. Historię powstania nowego ratusza rozpoczyna w 2007 roku Rob Krier. Zaproszony przez Fundację do Łodzi, umieszcza ratusz na samym środku Rynku Kobro. Czyni z niego […]
Co dziś ukaże się zza zasłony?
2021-10-09
Niewielkich rozmiarów trompe l’oeil (46.5 × 63.9 cm), obraz namalowany przez Adriaena van der Spelta w 1658 (obecnie w kolekcji Art Institute w Chicago), to doskonała ilustracja tego, jak bardzo jesteśmy nieufni wobec obrazu otoczenia. Spelt namalował martwą naturę z kwiatami, ale w taki sposób, by nawiązać do anegdoty o rywalizacji antycznych malarzy – Zeuxisa […]
Unifikacja i Podział
2021-04-10
Stale interesuje nas unifikacja modeli rzeczywistości. Próbujemy uprościć opis rodzajów podstawowych sił fizycznych. Ekscytujemy się każdą wiadomością o odkryciach nowych cząstek elementarnych. Od końca starożytności mamy trzy greckie słowa nazywające siłę równie elementarną: miłość: φιλία, ἔρως, ἀγάπη (eros, agápē, philia). I póki co, żadnych szans na ich unifikację. Wręcz przeciwnie, XXI wiek zapowiada się jako […]
Auto Tesli nie zatrzymało się przed portretem Mona Lisy
2021-04-09
Fascynują nas obrazy. Uparliśmy się, że budowane przez nas maszyny też będą je rozpoznawać. Fascynuje nas także zdolność do zamieniania obrazów na pieniądze. Właśnie ujawniono jak „widzi” otoczenie autonomiczne auto Tesli. To zaskakująco prosty obraz. Teraz, kiedy widzą go wszyscy w sieci, zacznie prowadzić własne życie. Jest kwestią czasu, kiedy przeczytamy o artyście, który to […]
Następna Gwiazda Betlejemska w 2080
2020-12-21
Gwiazda Betlejemska to zjawisko powstające na skutek wielkiej koniunkcji Jowisza i Saturna. Jest to ustawienie ciał niebieskich w jednej linii z obserwatorem. 21 grudnia 2020 roku będzie można zaobserwować wielką koniunkcję Jowisza i Saturna, czyli dwóch największych planet w Układzie Słonecznym. Planety znajdą się będą w odstępie 0,1 stopnia. Z perspektywy Ziemi sprawi, że będą […]
Underground Lodz
2020-09-04
Po przetłumaczeniu nazwy naszego miasta staje się jasne dlaczego biblioteka Nautilusa (należąca do kapitana Nemo) bardzo nas w Łodzi interesuje. Różnica między łodzią podwodną wymyśloną przez J. Verne’a, a Łodzią podziemną wydaje się być niewielka. Kapitan Nemo rozmawia o Łodzi jako wehikule do przenoszenia wyobraźni za horyzont. Książki, pozwalające poznać czyjś wybór, prowadzą najkrótszą drogą […]
„Potwornie późno” lub „czas przyszły w przeszłości” w poezji amerykańskiej
2019-12-05
Wczesnym jesiennym popołudniem 1954 roku Frank O’Hara zakończył pisanie wiersza Muzyka [Music] słowami: ‘(…) As they’re putting up the Christmas trees on Park AvenueI shall see my daydreams walking by with dogs in blankets,put to some use before all those coloured lights come on!But no more fountains and no more rain,and the stores stay open […]
Mierzymy odległości na podstawie echa w dialogach Becketta
2019-10-11
Na początku sprawa wydaje się prosta. Potraktować książki jak element architektury. Książka, cegła, co za różnica. Ułożyć zbioru podobnych elementów. Proste zadanie. Potem, kiedy już te proste rzeczy mamy ogarnięte, czytamy u Lacana: „Na początku było Słowo”, w zupełności się z tym zgadzam. Ale przed początkiem, gdzie ono było? To właśnie jest, tak naprawdę, niezgłębione.” […]
Zupa z odrobiną pasty – Gombrowicz w 1958 o Balzaku
2019-09-10
„Nie znoszę jego Komedii ludzkiej. Pomyśleć, jak łatwo najlepsza zupa ulega zepsuciu, gdy dodać do niej łyżeczkę starego tłuszczu lub odrobinę pasty do zębów. (…) Łatwiej znienawidzić kogoś za dłubanie w nosie, niż pokochać za stworzenie symfonii. Albowiem drobiazg jest charakterystyczny i określa osobę w jej codziennym wymiarze .” (Dzienniki, Niedziela, 1958). I co teraz, jak […]
Ach dorosnąć, prędko dorosnąć!
2019-09-05
A więc wrzesień, jak niemal zawsze nieskalanie pogodny i Łódź znów pełną gębą, czterokulturowa (bezpośredni wtrysk, LPG, turbodoładowanie, katalizator, rzecz jasna). Łódź miastozabawna, miastozbawna (jak Babel i Babadak, ale jeszcze nie Berlin), świadoma wagi każdego swojego ruchu. W skupieniu jak prządka Parka celebruje każdą niteczkę swojej przeszłości. Na widnokręgu kolejne kongresy, festiwale, eventy. Wzmożenie. A […]
Unsere Tiefenzeit
2019-09-04
W świetnej książce Siegfrida Zielińskiego, Archeologia mediów. O głębokim czasie technicznie zapośredniczonego słuchania i widzenia, w przekładzie K. Krzemieniowej na stronie 303 czytamy: „ W artykule O tendencjach kultury proletariackiej Gastiew pisał; «Maszyna steruje żywymi ludźmi. Maszyny przestały być obiektami sterowania, stały się ich podmiotami». (…) W przyszłości ludzie pracy byliby «trybami ogromnej maszyny». Powstałaby […]
Дело было, наверное, в июне или июле
2019-08-10
„- Kiedyś, dawno temu, prawie jeszcze w dzieciństwie, towarzyszu Czyklin – powiedział Pruszewski – zauważyłem przechodzącą koło mnie kobietę, tak samo młodą jak ja wtedy. Mogło to być w czerwcu, albo w lipcu. Od tego czasu poczułem smutek i zacząłem wszystko widzieć i rozumieć. Ale jej już nie widziałem. Więc chcę jeszcze raz popatrzeć. A […]
Jesteśmy poniżeni formą, ale świetnie po-in-formowani
2019-07-27
„Człowiek nie może wyrazić siebie na zewnątrz nie tylko dlatego, że inni go paczą – nie może wyrazić siebie przede wszystkim dlatego, że tylko to, co w nas już uładzone, dojrzałe, nadaje się do wypowiedzi, a cała reszta czyli właśnie niedojrzałość nasza, jest milczeniem. Wobec czego forma będzie zawsze czymś dla nas kompromitującym – jesteśmy […]
Calculemus!
2019-07-09
Jesteśmy optymistami, dlatego rozglądamy się za jakimś rozległym i raczej suchym płaskowyżem. Poważnie traktujemy plany i dlatego czasem działamy zgodnie z hasłem młodego Leibnitza: Calculemus! Na Ziemi żyje ok. 7,7 miliarda podobnych do nas. Wcześniej czy później zapytamy ich o 5 najważniejszych książek w ich życiu. Z pewnością grubo miliard odpowie, że niczego takiego w […]
Liczby są ważne, ale nie potrafią opisać świata ludzi.
2019-06-29
Pracujemy nad uporządkowaniem tego, co mamy. To jeszcze trochę potrwa. Ostatnio odkryliśmy, że nikt jeszcze nie dał nam żadnej książki Alaina Robbe-Grilleta! Dlaczego akurat to nas zdziwiło? „Tekst jest zorganizowany w pięć części zwanych „przestrzenią” i kwalifikowanych zgodnie z ich liczbą porządkową, poprzedzoną rozdziałem o nazwie INCIPIT (na 5 stronach), po którym następuje rozdział o […]
Egipcjanie czytali uważnie po śmierci.
2019-05-20
Czytali księgę: Prt M Hrw. Brzmi dziwnie, bo jest stare. Dziś wymawia się to mniej więcej tak: peret em heru. Najlepiej zachowany egzemplarz o długości dokładnie 9,70 metrów znaleziono w grobie (KV46) Juja i jego żony Tuju w Dolinie Królów w 1905 roku. Co się zmieniło od tego czasu? Wszystko, ale rzeczy najważniejsze i drobiazgi są takie same. […]
Odradzanie się społeczeństwa feudalnego
2018-04-14
Niezależnie od tego, jaki model sprawowania władzy będzie najbardziej rozpowszechniony w pierwszej połowie XXI wieku rola re-prezentacji będzie rosła. Re-presentatio to pojęcie tak samo podstawowe dla władzy, jak dla ludzkiego sposobu myślenia. Stąd ciągłe podejrzenia, że pewne sposoby myślenia niezależnego są niczym innym jak knuciem przeciw władzy: crimen laesae maiestatis. Obszar, na którym można będzie manifestować […]
Mam oko do celebrytów
2016-07-09
Pewnego razu gdy T.S. Eliot wsiadał do taksówki, miał usłyszeć od kierowcy: „Jest Pan T.S. Eliot”. Zaskoczony pytaniem poeta zapytał taksówkarza, skąd on to wie. „Ach, – rzekł kierowca – Mam oko do celebrytów. Nie dalej jak wczoraj wieczorem przyjąłem kurs od Bertranda Russela, i zapytałem go: „No, Panie Russel, o co w tym wszystkim […]
Roman Opałka. Idea zrodziła się w czasie wielkich przełomów.
W tym czasie Henryk Stażewski mówił: “Największą szybkość mają myśli: skąd się biorą i dokąd pędzą, nikt nie wie. Gdyby ci się udało uchwycić jedną myśl, będzie to sztuka.” Przekonany jestem, że idea Opałki została w podobny sposób uchwycona. Jego stanowcza decyzja umożliwia nam penetrację w niezidentyfikowanych wymiarach. Dzięki tej decyzji otworzył sobie uniwersum, aby […]
Kalendarium
Objąć jednym wyobrażeniem teraźniejszość i przyszłość. Zbieramy najważniejsze 5 dat z ubiegłych 100 lat...
5inLodz
„Przekaż pięć książek, które decydowały w Twoim życiu….” – od wielu lat to jedno zdanie sprawia, że do Łodzi napływają…
Promised.pl
Arcydzieło Stanisława Władysława Reymonta — Ziemia Obiecana w całości, słowo po słowie, wers po wersie, przepisane przez nas.
Talk and Lodz
Łódź jest dobrym miejscem do zadawania sobie trudnych pytań. Pytamy z kim należy o tym rozmawiać. Odpowiedzi na tak postawione…
Bo nie jest światło, by pod korcem stało,
Ani sól ziemi do przypraw kuchennych,
Bo piękno na to jest, by zachwycało
Do pracy – praca, by się zmartwychwstało.
Cyprian Kamil Norwid