W świetnej książce Siegfrida Zielińskiego, Archeologia mediów. O głębokim czasie technicznie zapośredniczonego słuchania i widzenia, w przekładzie K. Krzemieniowej na stronie 303 czytamy:
„ W artykule O tendencjach kultury proletariackiej Gastiew pisał; «Maszyna steruje żywymi ludźmi. Maszyny przestały być obiektami sterowania, stały się ich podmiotami». (…) W przyszłości ludzie pracy byliby «trybami ogromnej maszyny». Powstałaby psychologia identyczna z regułami określającymi działanie automatu, z jego dwoma stanami: «bycia włączonym» i «bycia wyłączonym» oraz zamkniętym zespołem funkcji” Autor sumiennie przy cytacie powołuje się na inną publikację: R. Traub, Lenin und Taylor. Die Sichicksale der «wissenschaftlichen Arbeitsorganisation» in der (frühen) Sovjetunion, „Kursbuch” 43, Berlin 1976, s. 151.
Kiedy zaczynamy sprawdzać, choćby dlatego, że lubimy kadr z filmu Chaplina Modern Times z 1936, szybko okazuje się, że wszystko było nieco inaczej. Zachodnia precyzja cytowań grzęźnie niemal zawsze we wschodnich alfabetach. Aleksiej Kapitonowicz Gastiew (1882-1941, jak podaje polska wikipedia) rzeczywiście coś podobnego napisał, ale nie w tym artykule (О тенденциях пролетарской культуры, «Пролетарская Культура», 1919, № 9 – 10). Cytat pochodzi z polemiki z Gastiewem napisanej równo sto lat temu przez samego Aleksandra Bogdanowa (О тенденциях пролетарской культуры. Ответ А. Гастеву. 1919 г. [w:] Богданов А. А. О пролетарской культуре: 1904 – 1924, Л. М.: Издательское товарищество «Книга», 1924, s. 320). Bogdanow pisze: „«машины из управляемых переходят в управляющие» (он сам [Гастев] подчеркнул это курсивом), — то для нас уже должно быть ясно, что он впал в недоразумение.” Tak w 1919 rację miał Bogdanow, a fantasta Gastiew „wpał w niedarazumienie”. W 2019 czekając na 5G zaczynamy się domyślać, że nie wiadomo jakim cudem: maszyny pierechodiat od kontrolowanych do kontrolujących. Chaplin potrafił (bez słów!) zagrać: „Być włączonym/ być wyłączonym”. Może i my będziemy potrafili. A Gastiewa rozstrzelali już w 1939.
