fbpx

Bo nie jest światło,
by pod korcem stało

Następna Gwiazda Betlejemska pojawi się dopiero w 2080 

Następne wybory odbędą się już w kwietniu tego roku. Podobno zarówno ewangelia Łukasza, najbardziej szczegółowo opisująca dzieciństwo Chrystusa, jak i druga poświęcająca temu czasowi uwagę ewangelia Mateusza miejscami dalekie są od prawdy. Z religijnego punktu widzenia brzmi to kiepsko: ewangelia daleka od prawdy. Brzmi tak tylko wtedy, gdy mamy w głowach wyjątkowo spopularyzowane przez wiek XX pojęcie prawdy jako tego, co odzwierciedla w jakimś zapisie (np. matematycznym) układ rzeczy, realizacji między nimi, stan faktów, czy „prawa przyrody”. Nie trzeba nawet odwoływać się do specyfiki perspektywy religijnej, wystarczy zauważyć, że w takim obrazie świata my sami, nasz status w świecie, funkcjonowanie naszego umysłu, świadomości (duszy?) może być tylko jeszcze jedną kategorią faktów. Czy potrafimy tak konsekwentnie o sobie myśleć? 

Historia kultury od Oświecenia chętnie wylicza nurty i tendencje dany model rzeczywistości akcentujące. To w znacznej mierze uformowało Zachód i jego bezdyskusyjny sukces kulturowy. Kłopotów, jakie (już po epoce Wittgensteina) pozostały z uznaniem tożsamości „faktów” i „zachodzących stanów rzeczy” nie rozwiązał ani operacjonizm, ani strukturalizm, ani przebojowy marksizujący materializm, ani trzymanie się korespondencyjnej teorii prawdy. 

Obok takich światopoglądów współistnieją zupełnie inne, nie zawsze wyraźnie (tak jak światopogląd religijny) zdogmatyzowane. Inne, czyli takie, w których oprócz faktów pomiędzy nimi istnieje, działa, ujawnia się coś, co faktem niekoniecznie jest. W światopoglądach religijnych będzie to siła nadludzka, Los, zabobonne fatum, w światopoglądach niereligijnych abstrakcyjne prawa przyrody, do ujawnienia których potrzeba ewolucyjnie skomplikowanego tworu, jak na przykład ludzki mózg.

Trzej Królowie, trzej Magoi, Mędrcy opisani przez Mateusza (Mt 2,1-12) są bodajże osadzeni w bardzo starej (sięgającej II tysiaclecia p.n.e.) tradycji z Psalmu 72, 10-11, opisującego uznanie nowej hierarchii świata. 

To tak zwany psalm Salomonowy, opisujący królestwo Mesjasza. 

Z dzisiejszego punktu widzenia to krótki, pełen geograficznych szczegółów zarys geopolityki prowadzonej przez jedną, absolutnie dominującą siłę sprawczą. 

Dziś nadal nie potrafimy w słowach wyrazić, czy to, co polityczne, co buduje wielkoskalowy porządek rzeczywistości da się zredukować w całości do faktów (Realpolitik), czy też nie. 

Niby politycy w uniesieniu deklamujący o wartościach są lekko komiczni, ale świat, w którym takich polityków już nie ma, na komiczny się nie zapowiada. Czy znamy wartości na tyle powszechne, żeby nadawały się do funkcji niezmiennika każdej, dowolnej ludzkiej operacji? Polityka jest sumą mniej lub bardziej sprawnych operacji, to one formują zakresy znaczeń, pojęć, jakich używamy do opisu świata. Co jednak prowadzi, co kieruje tymi, którzy aspirują by te operacje wyznaczać, kierować nimi, zachęcać do udziału?

W najstarszych reliefach z Trzema Magami, czy Adoracją Trzech Magów, jak nazywa tę scenę ikonografia chrześcijańska, reliefach z sarkofagów z przełomu III i IV w. n.e. ważne jest pokazanie, że to, co potężne i mądre, co przybywa z daleka kieruje się, operuje, działa zgodnie z porządkiem jawnym, bezwzględnym i nieosiągalnym: porządkiem ciał astronomicznych. 

Może pytanie do kandydujących, do polityków o to, co jest, co będzie ich Gwiazdą Betlejemską nie jest wcale takie durne, nawet przy wyborach samorządowych?

Na grafice: po prawej Adoracja Magów na sarkofagu Dogmatycznym, po lewej na sarkofagu Crispiny i jej siostry, obydwaz pierwszej połowy IV wieku, Museo Pio Cristiano – Muzea Watykańskie.

Idem

Złapać za głowę i przytrzymać

Ludzka wyobraźnia na temat nieludzkich mocy jest zaskakująco prosta i stała. The Climax autorstwa Aubrey Beardsley, Aris (Daryl Hannah), replikant „podstawowy model

Liczymy dłużej, niż pamiętamy

Liczymy od zawsze. Chętnie liczymy to, czego na pewno nie dosięgniemy. Sprzed kilkunastu tysięcy lat pochodzą pierwsze monumentalne neolityczne założenia architektoniczne sytuowane

Wakacje będą, warto coś zaplanować

Myśleliście ostatnio o błogosławionym Radzimie Gaudentym, bracie przyrodnim św. Wojciecha, a od roku 1000 arcybiskupie gnieźnieńskim? Nie? Warto pomyśleć, szczególnie jak robicie

Zdecydujcie, co jest bardziej prawdopodobne

Są dwie możliwości: albo algorytm odpowiada za całość zmian wobec oryginału, albo treść zmienionego przemówienia ułożył człowiek. Ta scena jest pochwałą kunsztu

Jak co roku,

dwa miesiące po rozdaniu wszystkich statuetek Oscarów, po obejrzeniu wszystkiego, co w kinematografii obejrzeć trzeba, warto sprawdzić sobie biogram inżyniera Stefana Kudelskiego.

To może być wystawa znacząca

W budynku Starych Prokuratorii (Procuratie Vecchie) przy Placu Św. Marka w Wenecji od 20 kwietnia do 24 listopada zobaczyć można wystawę Andrzeja

Podróże? Oczywiście, że tak

Majówka! Nogi same niosą. Te nasze podróże prawie zawsze są wyśnione. Podróże wymyślone bez otwierania oczu. Podróże na ślepo?  Takie, jakie z

La Biennale di Venezia

Ani w sporcie, ani w sztuce nie chodzi głównie o emocje, czy rywalizację. Ani w jednym, ani w drugim przypadku nie potrafimy

Photo of the Year

Trzeba uświadomić sobie jak intensywna jest cyrkulacja wciąż nowych zdjęć, obrazów medialnych. To coś równie potężnego jak Golfsztrom, prąd wijący się między

Wariata wymyślił Cervantes

Człowiek po przejściach, z kłopotami finansowymi, ot, pechowy szaraczek, przykurzony weteran spod Lepanto. Wymyślił kogoś, kto walczy ze złym światem, kto sprzeciwia

Zaraz wybory, ważne wybory

Czas zająć się miastem. Czas na Mózg. Ale jeszcze nie na mózg architekta (miasta). Mózg (cerebrum) jest nazywany największym organem elektrycznym człowieka.

Chcecie na własne oczy zobaczyć

jak kilka lat po wojnie kobiece łydki w ciągu kilku sezonów stają się socjalistyczne w treści, choć nadal ponętne w formie? Chcecie

To wszystko to na pewno nie wy

To po lewej to stare naskalne zadrapanie, liczące może ponad trzy, a może tylko dwa i pół tysiąca lat. W naszych głowach

Nie, to nie w Łodzi 

To nie na Włókienniczej. To, jako żywo, jest globalna wersja wspólnej pamięci. Dziwicie się, bo jest radosna, twórcza, pełna inwencji, tryskająca świeżością

Rzeczy ważne są proste, bardzo proste

Święta, ich długa, mechanicznie, rytualnie powtarzana tradycja, tak stara, że nie pamiętająca już, co właściwie odróżnia chronos od aionu i kairosu, skoro

Znamy nie jedną pięciolatkę

Nie taką z warkoczykami, tylko taką, o której mówiło się z obawą na naradach, akademiach, plenach jako o planie pięcioletnim, który musi

Jak umarła klasa?

Jak przyzwoity, nadal czytający, lekko konserwatywny (ale bez przesady) inteligent ciężko pracujący ma obejrzeć przeróbkę, krotochwilę (wulgarną – vulgaris znaczy przecież po

Przedwyborczy tydzień marginalizuje seks

W sytuacji długotrwającej niepewności większość gatunków rezygnuje lub znacznie ogranicza aktywność seksualną. Porównawcze badanie poziomu seksualizacji obrazów w drugiej połowie XX wieku

Trzeba odpoczywać.

Jak często się da, trzeba robić przerwy w oglądaniu nad podziw wyrazistych, wielkoformatowych twarzy i postaci krajowej sceny. Zostaną z nami co

Gra o wszystko

Tempo pojawiania się kolejnych komentarzy, artykułów, reklam odnoszących się do jednego epizodu z podobno nudnego meczu piłki nożnej jest godne uwagi. Najwyraźniej

Film to świetny. Film to straszny.

Przed słonecznym weekendem, w piątek 8 września na zakończenie programu TVP postanowiła przypomnieć Kanał A. Wajdy.  Który z czynników zdecydował o emisji,

Tyle się dzieje w te wakacje!

Nie narzekamy na brak niusów. Nieoczywistym, a wartym rozważenia kierunkiem krótkiego wyjazdu może być Płock. Pomijając zachwycające, prawie romańskie drzwi do kolegiaty

Łańcuchy pokarmowe w Zamku Ujazdowskim

Podobno ekologiczny rozsądek (szczególnie na Wschodzie) podpowiada by bardzo długo, w milczeniu przyglądać się jak dookoła nas przyroda sobie świetnie radzi.  Jak

Wycinanka jest powszechna

Zdumiewające, że w świecie w całości ponoć utkanym z pikseli, rastrów, bitów i w kraju tak ceniącym kulturę ludową dopiero teraz, w

Zupa z odrobiną pasty do zębów

Tina Turner „zaczytywała” książki Edgara Allana Poe. Gombrowicz nie znosił Balzaka. W roku 1958 pisał: „Nie znoszę jego Komedii ludzkiej. Pomyśleć, jak

Sudanizacja

Sudan to starożytna kraina Kusz, z której przez stulecia pochodziło całe złoto Egiptu, to miejsce lokalizacji biblijnych kopalń króla Salomona. Chartum to

Instruct GPT, GTP-3, GTP-4, GTP-n+1

Obecna wrzawa ujawniająca niewyraźną obawę przed tempem nabywania umiejętności komunikacyjnych przez kolejne algorytmy warta jest porównania do stanowienia prawa dla rzeczywistości uginającej

Święto Pracy, Labour Day

Trwa ta tradycja od 1889. Skorzystajmy z, kto wie, może jednych z ostatnich obchodów bez udziału związkowych algorytmów, bez sunących w pierwszomajowym

Tylko fakty nas interesują podobno.

Co to właściwie znaczy? Fakt, czy raczej jego łaciński przodek – factum – występował w złożeniach, takich jak: factum est. Da się to

Trybunał w Hadze

Sprawa nie jest prosta. Choć brzmi to ładnie, kiedy wymienia się, że sto dwadzieścia trzy kraje uznają jurysdykcję Trybunału Karnego w Hadze.

Ptasie móżdżki

Nie wiemy do jakiego stopnia i czy w ogóle rozwój technologiczny i kierunek cywilizacji powtarzają wybory jakich dokonała ewolucja. Opuściło nas dziewiętnastowieczne

Fabuła na wspak

Jeden z niewielu zachowanych przedwojennych (z 1937) filmów awangardowych, czyli takich, które chciały pokazać niedostrzeganą oczywistość to Przygoda człowieka poczciwego (https://www.youtube.com/watch?v=FlaFGPiioPQ) autorstwa

Nie ma czasu, nie ma.

Gospodarka zassie każdą ilość w miarę wykształconych inżynierów. Wobec takiej powietrznej trąby, takiego wiru natychmiastowych potrzeb szansa, że jakaś uczelnia z rozpędu

Miłość to nie sielanka.

Walentynki, ale zaraz po: Proszę zwrócić uwagę na symbol Ecn  (économique). W liczniku zawiłego wzoru na miłość cudowną. Wzór został na poczekaniu

My w dwudziestym trzecim

Koniec roku przynosi wysoką falę podsumowań, dyskusji o wartych zapamiętania zdarzeniach w mijającym 2022. Dyskusje będą – biorąc pod uwagę kalendarz wyborczy

Patrz w niebo, na chłodno patrz

Chcecie sprawdzić znaczenie słowa „zima”? Ekonomiczną prawdę o zimie dawno temu namalował Bruegel. Trzech myśliwych, pół dnia gonienia w głębokim śniegu, sfora

Raj a Smart City

W technologicznie sfiksowanej cywilizacji wszystkie jej elementy powinny być dokładnie nazwane i opisane. Raj jest ikonografią nagości, stanu wzajemnego podobieństwa (raczej szpetnego),

Co widać w Polsce rano 10 listopada 2022?

Barwy narodowe: szarości, plucha, mży. Za to jutro, już jutro! Kolejny raz entuzjastyczne tłumy będą witały Dziadka na dworcu. Mżawka nie zachęca, ale wystarczy