Struktura ludzkiej wyobraźni jest atomowa. Przypomina powiększający się w nieskończoność zbiór miejsc, w jakich wyobrażamy sobie co chcemy. Bardzo trudno uporządkować taki zbiór, zależny od indywidualnych preferencji. Książki robią to za nas, jak pandemie czy wojna?
O ostatniej książce Hansa Urs von Balthasara pisze Jan Słomka w Tygodniku Powszechnym:
„Można żywić nadzieję, że myśli Balthasara staną się inspiracją, która przyczyni się do odnowienia przepowiadania, kaznodziejstwa o rzeczach ostatecznych. Niewątpliwie ostatnio mało jest w kazaniach i homiliach tematyki poświęconej piekłu. Być może dzieje się tak dlatego, że tradycja, którą zresztą szwajcarski myśliciel tak krytycznie potraktował, a więc tradycja zobiektywizowanego mówienia o piekle i roztaczania na kazaniach wizji mąk piekielnych jakie czekają grzeszników, faktycznie nie ma już w sobie takiej żywotności, aby inspirowała księży głoszących niedzielne homilie. Wielu więc unika tego tematu”. Jak ognia czy wojny.
W każdym zbiorze fantazji można wskazać skrajności: najgorsze i najlepsze wyobrażone miejsce. Zapomnijmy o najgorszym, te same książki, pandemia i ostatnia wojna robią to znowu za nas. Szkoda wyobraźni. Najprzyjemniejsze miejsce określa się w historii idei jako locus amoenus. Ernst Robert Curtius trafnie tłumaczy to jako: miejsce rozkosze. To fantazja na temat miejsca, w którym zawsze chcemy być i nigdy go nie opuścić. W mitach odpowiada mu wyobrażenie Raju. Opisy podobnych miejsc można odnaleźć w wyobraźni homeryckiej (Odyseja, ks. VII. 114-129).
W Metamorfozach Owidiusza to co naturalne i co cywilizowane zaczyna się przenikać i konfrontować w takich miejscach, ale nadal jest to ogród, bądź pastoralna sielanka. Czy pandemia coś zmieniła w preferencjach naszej wyobraźni? Nie (Rajski Ogród nadal zdaje nam się miejscem bezpiecznym, optymalnym dla życia). Ale Rosja napadająca Ukrainę już zmienia wszystko. Dlaczego wciąż budujemy tak radykalnie inne scenografie codzienności?
Obrąz Giovanni di Paolo, Stworzenie Świata i wypędzenie z Raju, 1445, 46.4 x 52.1 cm.