fbpx

Bo nie jest światło,
by pod korcem stało

Józef wreszcie wraca. Wół rozpoznaje swego pana i osioł żłób swego właściciela

To były dość kobiece święta. Faceci mogli grać Józefa, a ten (jak wiemy ze średniowiecznych scenek) w krytycznym momencie został wysłany przez Panienkę po – do niczego nie potrzebną – świeczkę, żeby nie przeszkadzał i nie panikował. 

Już z poświątecznej, codziennej perspektywy zadajmy pytanie z pewnością interesujące widzów najlepszych telewizji śniadaniowych na werandzie. Czy Najświętsza Panienka była prototypem WAGS? Owszem, ale nie od razu. Dopiero gdy spektakl dworu, spektakl pełen zimnych spojrzeń zdominował otoczenie. Gdzieś u zarania nowożytności pojawiają się pierwsze takie olśniewająco perfekcyjne obrazy. Każdy najmniejszy detal jak w telewizyjnym studio jest edytowany i doglądany przez oddzielnego anioła stróża. Każdy zna swoje miejsce. 

Prawe skrzydło Dyptyku Melun autorstwa Jeana Fouqueta namalowane na zamówienie Étienne Chevaliera, który był contrôleur de la recette générale des finances na dworze Karola VII. 

W roli Panienki Dame de beauté Agnès Sorel. Około 1450-1452. Perły autentyczne, reszta niekoniecznie.

Czego nie dało się pokazać w TV?

Święto jako niespodziewane Wydarzenie rozwala wszystko. Nie liczy się z niczym, miesza codzienne porządki. 

Święto jako kolejne Obchody to niestety już sztampa i nuda. Po, lekko licząc, ponad dwóch tysiącach powtórzeń i rocznic szału nie ma. 

Godzinki niderlandzkie, MS M.1073 fol. 59 v, Niderlandy, ca. 1410-1420, welin, Morgan Library & Museum
Kodeks z północnej Francji lub Belgii (Tournai?), ca. 1350, Morgan Library & Museum, MS G.24 fol. 136v 
Gaudenzio Ferrari, Gloria – chóry anielskie, kopuła nawy w Santa Maria dei Miracoli w Saronno, 1534
Godzinki Spinola, Ms. Ludwig IX 18 (83.ML.114), fol. 125v, Gandawa, ca. 1510-1520, J. Paul Getty Museum 
Godzinki Sforza, Mediolan, ca. 1490, Biblioteka Brytyjska, Add. MS 3429

Spójrzmy jak autentyczne święto działa. Jak stawia normalność na głowie. Działa jak dźwięk, głośny, wcale nie przyjemny, ponaglający do bezsensownych pląsów i podskoków. Ktoś tak fika na co dzień? A przy Święcie trzeba. 

Szczególnie jeden instrument wpada w oko. Dudy to pasterski archaizm, utytłany jak kierdel owiec, wprost z „nieskalanej natury”. Ma być skocznie i głośno, żadnej finezji. Paradoksalność święta polega na zawieszeniu kulturalnych konwencji spinających porządek dni i nocy, na przymusie powrotu do natury na fizjologicznym poziomie opadających w tańcu portek. 

Chwilę, przy święcie, można spędzić patrząc na współbrzmienie pasterskich dud z niepojętym, niebiańskim śpiewem. Dość bezpłciowe anioły, kiedy przyjdzie im wykonywać Gloria in excelsis Deo na dudach zyskują zaskakująco ludzkie walory. 

Na marginaliach średniowiecznych kodeksów, dalej od świętego, dopiero co objawionego porządku dudy malowano schematycznie, z całą prostotą anatomicznego kontekstu. 

Żeby pojąć Święto, wyraźnie usłyszeć anielski komunikat drugim uchem trzeba strzyc czujnie jak pasterski pies wywijający w tańcu z barankiem.

Środek ikony z soboru Błagowieszczeńskiego w Moskwie wyznacza wystająca z becika główka. 

W tym miejscu anonimowy malarz gdzieś na przełomie XIV i XV wieku musiał wbić szpikulec by zaznaczyć koło, na którym opisany został kwadrat (62 x 62 cm), w którym mieści się wszystko co ważne w tej historii. Od dołu dodano jeszcze pas na epizody bez znaczenia: Józefa rozmawiającego ze starcem Zosimusem, kobiety kąpiące dziecko (motyw wprost skopiowany z ikonografii małego Dionizosa, stąd greckie diademy na włosach). 

Scena, pełna jest dobiegających z różnych kierunków głosów zaskoczenia, zdziwienia, radości. Narodzenie w grocie, w czarnej czeluści pośrodku litej skały. Bardziej już nie sposób ujawnić co oznacza: wcielenie. Wcielenie w materię, w kamień, w zwierzę, w człowieka. To ostatnie dość ryzykowne, z góry zapowiadające poważne kłopoty. Łatwo ustalić co było, zgodnie z kanoniczną opowieścią, najbliżej wcielającego się Niepojętego. Oprócz mroku i skały wół i osioł. To przedstawienie słów Izajasza, który osiemset lat wcześniej marudził jak zwykle: 

Wół rozpoznaje swego pana
i osioł żłób swego właściciela,
Izrael na niczym się nie zna,
lud mój niczego nie rozumie
(Iz 1,3)

Stare dzieje, pora na coś w miarę współczesnego (tu się pewnie zgodzimy): wybierzmy osła. 

Osioł to zwierzę Bachusa, dreptał w szalonym orszaku boga pewnie już w czasach Izajasza. Niejedno zobaczył z bliska. Otarł się o zaświatowe dziwności. Epizod w Betlejem raczej go nie zaskoczył. Po epizodzie w Jeruzalem stał się zwierzęciem znaczącym dla chrześcijaństwa. Święty Franciszek na swoje ciało mówił: brat osioł. 

Gdyby miał osioł pamięć absolutną i chciał o niej opowiadać, miałby kłopot jak pierwszy lepszy poeta: jakim cudem, jakimi słowami? Po wielu próbach wybrał osioł na pozór monotonne: ioo, iooo, i przy nim trwa. Trudno to zapisać, ludzie wszystko muszą skomplikować, piszą: io, piszą: eo, piszą: Ih-Ah, albo: иа – иаааааа! Sądząc po ewangeliach wierny zapis tego co się dzieje „naprawdę” udaje się nieszczególnie. 

Marnie rozumiemy co znaczą przeciągłe zdwojenia głosek. Traktujemy takie słowa jak pozbawiony treści ornament, jak zapis emocji, która niczego nie wyjaśnia. Koniec końców może się okazać, że to, za czym od tysięcy lat uganiają się filozofowie: czysty afirmatywny logos mieści się w podobnym dźwięku. Gloria in excelsis! Essa! Iooo!

Idem

Na świecie dużo było Lyncha.

I świat miał z niego dużo. Przez moment, taki krotochwilny, miała go też Łódź. Miała cudownego Mistrza. Lynch wymyślił nas na nowo,

Talkativeness

We have lived continuously in a civilisation and culture that has developed harmoniously since at least the beginning of the modern era.

Zleciało błyskawicznie

To nie jest zły symptom. Lepiej interesować się śmiałym i swobodnym kreśleniem nowych linii, niż budowaniem płotów i uszczelnianiem starych granic. Skoro

Grab the head and hold it

It is evident that the human imagination tends to conceptualise inhuman powers in a relatively straightforward and consistent manner. The Climax by

Wakacje będą, warto coś zaplanować

Myśleliście ostatnio o błogosławionym Radzimie Gaudentym, bracie przyrodnim św. Wojciecha, a od roku 1000 arcybiskupie gnieźnieńskim? Nie? Warto pomyśleć, szczególnie jak robicie

Travel? Of course, yes!

May holidays! Our legs carry us on their own. Our journeys are almost always dreamlike. Journeys we imagine without opening our eyes.

La Biennale di Venezia

Ani w sporcie, ani w sztuce nie chodzi głównie o emocje, czy rywalizację. Ani w jednym, ani w drugim przypadku nie potrafimy

Photo of the Year

You have to realize how intense the circulation of new photos and media images is. It is something as powerful as the

Nie, to nie w Łodzi 

To nie na Włókienniczej. To, jako żywo, jest globalna wersja wspólnej pamięci. Dziwicie się, bo jest radosna, twórcza, pełna inwencji, tryskająca świeżością

So? The Class Died?

How is a decent, still reading, slightly conservative (but not too much) working intellectual supposed to watch a remake, a farce (vulgar

We need to rest

As often as possible, we should take breaks from watching the remarkably vivid, large-format faces and figures of the national scene. They

Gra o wszystko

Tempo pojawiania się kolejnych komentarzy, artykułów, reklam odnoszących się do jednego epizodu z podobno nudnego meczu piłki nożnej jest godne uwagi. Najwyraźniej

Film to świetny. Film to straszny.

Przed słonecznym weekendem, w piątek 8 września na zakończenie programu TVP postanowiła przypomnieć Kanał A. Wajdy.  Który z czynników zdecydował o emisji,

Tyle się dzieje w te wakacje!

Nie narzekamy na brak niusów. Nieoczywistym, a wartym rozważenia kierunkiem krótkiego wyjazdu może być Płock. Pomijając zachwycające, prawie romańskie drzwi do kolegiaty

Łańcuchy pokarmowe w Zamku Ujazdowskim

Podobno ekologiczny rozsądek (szczególnie na Wschodzie) podpowiada by bardzo długo, w milczeniu przyglądać się jak dookoła nas przyroda sobie świetnie radzi.  Jak

Wycinanka jest powszechna

Zdumiewające, że w świecie w całości ponoć utkanym z pikseli, rastrów, bitów i w kraju tak ceniącym kulturę ludową dopiero teraz, w

Zupa z odrobiną pasty do zębów

Tina Turner „zaczytywała” książki Edgara Allana Poe. Gombrowicz nie znosił Balzaka. W roku 1958 pisał: „Nie znoszę jego Komedii ludzkiej. Pomyśleć, jak

Sudanizacja

Sudan to starożytna kraina Kusz, z której przez stulecia pochodziło całe złoto Egiptu, to miejsce lokalizacji biblijnych kopalń króla Salomona. Chartum to

Instruct GPT, GTP-3, GTP-4, GTP-n+1

Obecna wrzawa ujawniająca niewyraźną obawę przed tempem nabywania umiejętności komunikacyjnych przez kolejne algorytmy warta jest porównania do stanowienia prawa dla rzeczywistości uginającej

Święto Pracy, Labour Day

Trwa ta tradycja od 1889. Skorzystajmy z, kto wie, może jednych z ostatnich obchodów bez udziału związkowych algorytmów, bez sunących w pierwszomajowym

Tylko fakty nas interesują podobno.

Co to właściwie znaczy? Fakt, czy raczej jego łaciński przodek – factum – występował w złożeniach, takich jak: factum est. Da się to

The issue is not simple

Although it sounds nice to say that one hundred and twenty-three countries recognise the jurisdiction of the International Criminal Court in The

Trybunał w Hadze

Sprawa nie jest prosta. Choć brzmi to ładnie, kiedy wymienia się, że sto dwadzieścia trzy kraje uznają jurysdykcję Trybunału Karnego w Hadze.

Ptasie móżdżki

Nie wiemy do jakiego stopnia i czy w ogóle rozwój technologiczny i kierunek cywilizacji powtarzają wybory jakich dokonała ewolucja. Opuściło nas dziewiętnastowieczne

Fabuła na wspak

Jeden z niewielu zachowanych przedwojennych (z 1937) filmów awangardowych, czyli takich, które chciały pokazać niedostrzeganą oczywistość to Przygoda człowieka poczciwego (https://www.youtube.com/watch?v=FlaFGPiioPQ) autorstwa

Nie ma czasu, nie ma.

Gospodarka zassie każdą ilość w miarę wykształconych inżynierów. Wobec takiej powietrznej trąby, takiego wiru natychmiastowych potrzeb szansa, że jakaś uczelnia z rozpędu

Miłość to nie sielanka.

Walentynki, ale zaraz po: Proszę zwrócić uwagę na symbol Ecn  (économique). W liczniku zawiłego wzoru na miłość cudowną. Wzór został na poczekaniu

My w dwudziestym trzecim

Koniec roku przynosi wysoką falę podsumowań, dyskusji o wartych zapamiętania zdarzeniach w mijającym 2022. Dyskusje będą – biorąc pod uwagę kalendarz wyborczy

Patrz w niebo, na chłodno patrz

Chcecie sprawdzić znaczenie słowa „zima”? Ekonomiczną prawdę o zimie dawno temu namalował Bruegel. Trzech myśliwych, pół dnia gonienia w głębokim śniegu, sfora

The Heaven and The Smart City

In a technologically crazed society all its elements should be accurately named and described. Paradise is an iconography of nakedness, a state

Co widać w Polsce rano 10 listopada 2022?

Barwy narodowe: szarości, plucha, mży. Za to jutro, już jutro! Kolejny raz entuzjastyczne tłumy będą witały Dziadka na dworcu. Mżawka nie zachęca, ale wystarczy

Van Gogh sporo – Hockney najwięcej

Za co skłonni jesteśmy słono zapłacić, w czasie wielowymiarowego kryzysu? Niestety aż co najmniej trzy równie dobre odpowiedzi trzeba brać pod uwagę.

New era city scooters

At least in Polish cities everyone rides electric scooters this days. The weather remains Italy, it’s warm and the technology became cheaper.

O rany! Jaka zajefana panorama!

Zbigniew Makowski to nie tylko malarz, ale również artysta wielokroć ważniejszy dla kultury polskiej niż Tadeusz Kantor, tłumaczący świat głębiej, szerzej, i

Urodziny ostatnie

Oby to były ostatnie urodziny Putina, jako postaci kogokolwiek obchodzącej, przyciągającej uwagę.  Choć niestety jest pewne, że ten i ów nieźle będzie

Decyduje wiara – lud ruski patrzy

Ostatnie wypowiedzi zachodnich polityków (Angela Merkel w Monachium) potwierdzają, że liczenie na ich zrozumienie tego jak funkcjonuje ruski świat może być kiepską

Wielkorusy u Lachów o Małorusach

1913 roku w Poroninie zaskoczony Wołodia zdał sobie sprawę, że źle rozumie ukraiński. Po wczorajszych bombardowaniach to bolszewickie niezrozumienie zostało utrwalone na

Decyduje wiara – lud ruski patrzy

Ostatnie wypowiedzi zachodnich polityków (Angela Merkel w Monachium) potwierdzają, że liczenie na ich zrozumienie tego jak funkcjonuje ruski świat może być kiepską

Rzeczywistość jest płaska

Klein „wykreślił wszystkie linie paraboliczne na rzeźbie Apolla Belwederskiego, którego rysy cechuje wysoki stopień piękności klasycznej. Krzywe te jednak nie mają prostego

Uzupełnij frazę: …ęśliwy dom

Większość z nas nie lubi publicznie opowiadać o mieście. To zrozumiałe nawet jest. Mieszkamy w mieście, które na nas liczy. Mówić o

Zobaczmy gdzie wylądujemy

Tegoroczny lipiec przechodzi do przeszłości. Czy będzie Lipcem Historycznym, tak jak np. Lubelski Lipiec 1980 pełen strajków, które ekscytowały, ale nikomu nie

Arcadia à la Russe

Pełne troski wypowiedzi prezydenta Macrona na temat potrzeby szczególnego traktowania Rosji nie od razu spotkały się z pełnym zrozumieniem. Niewątpliwie od razu

Liberum voveo!

Dajmy spokój Angielczykom. Pan Premier wyśle raport i my, tu na lądzie, już jutro będziemy mieli a clear overview of the current

Wimbledon Time

„We win Wimbledon,’ says Russia tennis chief after Rybakina triumph”.  Są wakacje, poćwiczmy logiczne myślenie. Mr. Smith pomyślał o czymś w chwili

Znacie tu kogo w Łodzi?

Co powinno charakteryzować napastnika? Skuteczność. Najbardziej skuteczni potrafią wręcz zaskoczyć. Robert Lewandowski znalazł moment i własnoręcznie (nie własnonożnie) przepisał zdanie z Ziemi

Sibylla Europaea. Wschód-Zachód w Łodzi.

Problemy rozbudzają ciekawość. To pewne. Szczególnie jeśli zapowiadają najbliższą przyszłość. Mamy już maj, a za chwilę wakacje. Nie da się uniknąć zwiększonej

Kriepcze – przywal mocniej

Po 9 maja 2022 na globalnym wolnym rynku mitów i bajek historycznych pojawi się jeszcze jedna opcja. I pewnie spotka się ze

Gdzie Charków, gdzie Łódź?

Sir Foster przyjął zaproszenie już w połowie kwietnia, będzie opracowywał master plan dla Charkowa oraz regionu. Zaczął po ludzku, od słów. Uwaga

Trąbka Milesa Davisa

Wyobraźnia religijna bywa sensu stricto nieludzka. Podpowiada sceny i obrazy nie dające się zrozumieć, kołysze się między skrajnościami, od ekstatycznego zachwytu po

Wyspa Węży

Nie tylko to co symboliczne, ale i to co realne potrafi zmieścić się na znaczku pocztowym. Potrafimy na znaczkach zapisać, heroizm, utrwalić

XIII Stacja Drogi Krzyżowej w Koloseum

Dzisiejsza decyzja Watykanu zmieniająca tekst rozważań napisany przez kobiety (Ukrainkę i Rosjankę) niosące razem krzyż w czasie przestoju przy XIII Stacji Drogi

Koleje Europy

Kiedy poczujesz taką głęboką, wewnętrzną potrzebę (na przykład 9 maja) – nie ma zmiłuj! 22 czerwca 1940 w Compiègne Hitler rozmawia z

Selfie dużej rozdzielczości.

Dziś w Ukrainie niebo jest tam gdzie ma być, a zboże się żółci. Ale Rosjanie tego tak nie widzą. Wystarczy spojrzeć na

Wojna i puste półki 

Najbardziej rewolucyjną zmianą, jaką wprowadził około 1852 roku w swoim paryskim sklepie Le Bon Marche Aristide Boucicaut, w którym był współudziałowcem, było

Niemożliwe

Jak długo potrafimy wyobrażać sobie to co niemożliwe, tak długo mamy szanse na odbudowę i zwycięstwo.

Colour, colour

In circumstances of a violent crisis, the information begins to be transferred and reaches through quite new channels. Beyond the standard spectrum

Pan Samochodzik – wraca epoka Gierka?

To chyba nieliczne kadry na jakich pojazdy rozpoznawane jako terenowe, kojarzące się z „techniką wojskową”, z forsowaniem przepraw wodnych nie zwiastują niepokoju

Słoniowe fascinandum

W Łodzi mamy tańczącego słonia. Czemu jest to takie interesujące choć jeden słoń wiosny nie czyni.  Zaczęło się 22.11.2021 kiedy przyjęliśmy zaproszenie

Naura śpiulkolot!

Młodzi w Łodzi. Tym razem przedsiębiorcy. Skoro przedsiębiorcy – to oczywiste, że my w Think Lodz, nieco starsi, trzymamy z nimi sztamę.

Elegia for the Arctic

Przez dwie dekady Łódź była terenem zjawiskowego, teatralnego spektaklu – opinii zejścia na samo dno. Człowiek jest gatunkiem, który ma rozbudowaną zdolność

Co dziś ukaże się zza zasłony?

Niewielkich rozmiarów trompe l’oeil  (46.5 × 63.9 cm), obraz namalowany przez Adriaena van der Spelta w 1658 (obecnie w kolekcji Art Institute

Aleppo

Nawet kiedy absolutnie żaden element rzeczywistości nie ma nic wspólnego z tym co pokazują nam obrazy medialne. O ile zachowane jest status quo 

Unifikacja i Podział

Stale interesuje nas unifikacja modeli rzeczywistości. Próbujemy uprościć opis rodzajów podstawowych sił fizycznych. Ekscytujemy się każdą wiadomością o odkryciach nowych cząstek elementarnych.

Sues clot

Wiemy, że to groźny skrzep. Nie wiemy tylko, czy zapchana arteria zasila mózg czy serce. Niestety, w obydwu wypadkach rokowania nie są dobre.

Hay

Kontekst decyduje o ostatecznym odczytaniu treści znaku. Szczególnie jeśli chodzi o rzeczy tak fundamentalne dla naszej cywilizacji jak np. siano.

Następna Gwiazda Betlejemska w 2080

Gwiazda Betlejemska to zjawisko powstające na skutek wielkiej koniunkcji Jowisza i Saturna. Jest to ustawienie ciał niebieskich w jednej linii z obserwatorem.

Underground Lodz

Po przetłumaczeniu nazwy naszego miasta staje się jasne dlaczego biblioteka Nautilusa (należąca do kapitana Nemo) bardzo nas w Łodzi interesuje. Różnica między

Ach dorosnąć, prędko dorosnąć!

A więc wrzesień, jak niemal zawsze nieskalanie pogodny i Łódź znów pełną gębą, czterokulturowa (bezpośredni wtrysk, LPG, turbodoładowanie, katalizator, rzecz jasna). Łódź

Unsere Tiefenzeit

W  świetnej książce Siegfrida Zielińskiego, Archeologia mediów. O głębokim czasie technicznie zapośredniczonego słuchania i widzenia, w przekładzie K. Krzemieniowej na stronie 303

Calculemus! 

Jesteśmy optymistami, dlatego rozglądamy się  za jakimś rozległym i raczej suchym płaskowyżem. Poważnie traktujemy plany i dlatego czasem działamy zgodnie z hasłem

Odradzanie się społeczeństwa feudalnego

Niezależnie od tego, jaki model sprawowania władzy będzie najbardziej rozpowszechniony w pierwszej połowie XXI wieku rola re-prezentacji będzie rosła. Re-presentatio to pojęcie

Mam oko do celebrytów

Pewnego razu gdy T.S. Eliot wsiadał do taksówki, miał usłyszeć od kierowcy: „Jest Pan T.S. Eliot”.  Zaskoczony pytaniem poeta zapytał taksówkarza, skąd