Teresa Tyszkiewiczowa / Gest / Gesture

“Teresy Tyszkiewiczowej nigdy nie poznałam…” – od tych słów zaczyna swój esej na temat twórczości artystki prof. Maria Hussakowska. Ja także należę do grona osób, które nie poznały Teresy Tyszkiewiczowej, zaś grupa osób, które ją znały systematycznie maleje. Współcześnie wiele osób nic nie wie o zmarłej w 1992 roku artystce. Teresa Tyszkiewiczowa i jej twórczość jest dzisiaj zapomniana. 
Pomysłodawcą wystawy Teresy Tyszkiewiczowej w Atlasie Sztuki jest prof. Stanisław Fijałkowski, który wielokrotnie w rozmowach podkreślał wyjątkowość artystki oraz jej istotny wpływ na kształtowanie się środowiska artystycznego w Łodzi. Zwracał on uwagę, że Tyszkiewiczowa to nie tylko artystka zajmująca się abstrakcją niegeometryczną, ale także osoba, która obok Władysława Strzemińskiego i Stefana Wegnera wywarła znaczący wpływ na kształt Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Łodzi. Z życiowej konieczności, Tyszkiewiczowa przez lata ilustrowała czasopismo “Świerszczyk” oraz książki (między innymi Krzyżaków) a także podręczniki dla dzieci. Artystka była bardzo aktywna, lubiła ludzi, wytwarzała wokół siebie wyjątkową atmosferę, znała wiele ważnych postaci życia kulturalnego, z wieloma się przyjaźniła, jak np. z Tadeuszem Kantorem i Marią Jaremą, Stanisławem Fijałkowskim, Jerzym Nowosielskim. W latach 60. prowadziła w Łodzi rodzaj salonu artystycznego, a toczone w nim rozmowy wywarły wpływ na twórczość wielu bywających w nim artystów. 
Artystka pochodziła z arystokratycznej rodziny o silnej tradycji religijnej, mającej duże zasługi dla Kościoła. W tym miejscu przynajmniej należy wspomnieć o jej ciotce – św. Urszuli Ledóchowskiej – założycielce zakonu Urszulanek SJK i błogosławionej Marii Ledóchowskiej. Tyszkiewiczową interesowało życie Kościoła, czytała Teilharda de Chardin, do którego myśli wracała przez lata, o czym wiadomo na podstawie zachowanych dzienników artystki.
Wystawa w Atlasie Sztuki to retrospektywa twórczości Teresy Tyszkiewiczowej. Najstarszą pracą, jaką pokażemy, jest obraz zatytułowany Kwiaty z 1938 roku znajdujący się w Zbiorach Muzeum Zamojskiego w Zamościu. Większość pozostałych, eksponowanych na wystawie prac powstało w łódzkim okresie twórczości artystki. 
Prezentowane na wystawie prace pochodzą ze zbiorów Muzeum Sztuki, Muzeum Miasta Łodzi, Muzeum Narodowego w Szczecinie, Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Muzeum Narodowego we Wrocławiu oraz kolekcji prywatnych: Cezarego Pieczyńskiego (Galeria Piekary), Joanny i Krzysztofa Madelskich (Galeria Ego), Sławomira Bossa (Galeria Boss). Pokażemy też prace znajdujące się w posiadaniu Jana W. Ledóchowskiego – spadkobiercy artystki i innych osób prywatnych. Wszystkim wymienionym osobom oraz instytucjom dziękuję za udostępnienie prac.
W katalogu towarzyszącym wystawie polecam wspomniany już wcześniej esej na temat twórczości Teresy Tyszkiewiczowej autorstwa prof. Marii Hussakowskiej oraz tekst kuratora wystawy – Janusza K. Głowackiego. 
W związku z wystawą publikujemy, wspólnie z Fundacją Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, w serii Le Monde diplomatique/artystyka, dzienniki Teresy Tyszkiewiczowej z lat 1940-1983. Korzystając z okazji dziękuję Janowi W. Ledóchowskiemu za wyrażenie zgody na publikację dzienników artystki. Dziękuję prof. Stanisławowi Fijałkowskiemu za zwrócenie naszej uwagi na twórczość Teresy Tyszkiewiczowej.
Wszystkich zainteresowanych twórczością Teresy Tyszkiewiczowej, zapraszam do Atlasa Sztuki.