fbpx

Bo nie jest światło,
by pod korcem stało

Samuel Szczekacz

urodził się 3 maja 1917 roku w Łodzi, w majętnej rodzinie żydowskiej jako pierworodny syn Julii (Jenty) Offenbach i Romana (Abrama Hersza) Szczekacza. Miał siostrę Natalię (Niusię). Ojciec prowadził łaźnię „Kąpiele Centralne Offenbach”, odziedziczoną po teściu, przy ul. Zachodniej 38. Pod tym adresem Szczekacz mieszkał wraz z rodziną. Następnie przeprowadzili się na ul. 11 Listopada 72 (obecnie Legionów). Ojciec artysty zmarł młodo, matka wyszła ponownie za mąż i wtedy rodzina przeprowadziła się raz jeszcze na ul. Śródmiejską 26 (obecnie ul. Więckowskiego), gdzie mieszkała do czasu wojny. Szczekacz uczęszczał do Żydowskiego Gimanzjum Męskiego Icchaka Kacenelsona w Łodzi. Lekcje prowadzono w języku polskim, uczniowie pobierali „nauki judaistyczne”, uczono także języka hebrajskiego. Ostatnie dwa lata przed maturą Szczekacz był uczniem Państwowego Gimnazjum Męskiego. Mniej więcej w tym czasie razem z przyjaciółmi, przyszłymi towarzyszami z pracowni malarskiej: Pinkusem Szwarcem i Julianem Lewinem, należał do syjonistycznej drużyny harcerskiej.

W 1934 roku cała trójka uczęszczała do pracowni Maurycego Trębacza, ucznia Jana Matejki, absolwenta akademii monachijskiej. W 1935 roku Szczekacz zdał maturę. W tym samym roku został razem ze Szwarcem, Lewinem i początkowo także z Yehudą Tarmu prywatnym uczniem Władysława Strzemińskiego. Jednocześnie wraz z kolegami uczestniczył w wieczorowych kursach grafiki w Publicznej Szkole Dokształcającej Zawodowej nr 10 w Łodzi, której Strzemiński był kierownikiem. 

29 grudnia 1936 za wstawiennictwem Strzemińskiego Szczekacz został przyjęty do łódzkiego okręgu Związku Zawodowego Polskich Artystów Plastyków, co pozwoliło mu na  udział w wystawach: w styczniu 1937 oraz w kwietniu 1938 roku w Instytucie Propagandy Sztuki w Łodzi; w listopadzie i grudniu 1938 w Domu Plastyka w Krakowie oraz we Lwowie; w styczniu 1939 roku ponownie w IPS-ie w Łodzi. 

Pod koniec 1938 Szczekacz wyjechał do Belgii, aby studiować architekturę, po krótkim czasie zdecydował jednak o zamieszkaniu w Palestynie, gdzie od 1939 roku studiował na Hebrew University w Jerozolimie. Tam zmienił nazwisko na Zur. 

W maju 1940 roku otworzył swoją pierwszą wystawę indywidualną w The Student Organization of the Hebrew University w Jerozolimie, gdzie wystawił 34 obrazy abstrakcyjne już pod zmienionym nazwiskiem jako Samuel Zur. W lipcu 1944 roku miała miejsce kolejna wystawa jego prac w Galerii Katz w Tel-Awiwie.

Podczas wojny artysta nie miał kontaktu z rodziną przebywającą w łódzkim getcie, a później w obozie koncetracyjnym. Wojnę przeżyła jedynie jego młodsza siostra.

Ożenił się z Nicole Schpilka, z którą miał córkę Michele. Mieszkał w Tel-Awiwie. Ze względów finansowych zajmował się projektowaniem graficznym i użytkowym. Pracował również jako architekt specjalizujący się w projektowaniu pawilonów Izraela na międzynarodowych targach (m. in. w 1966  w  Poznaniu). Zmarł 27 września 1983 roku w Paryżu. 

Bibliografia:

J. Ładnowska, Samuel Szczekacz/Samuel Zur – uczeń – kontynuator – artysta, [w:] Sztuka w Łodzi 2, SHS, Łódź 2003

Samuel Szczekacz 1917-1983, red. Ulrike Graul,  Galerie Berinson, Berlin 2009

Anna Saciuk-Gąsowska

Hendrik A. Berinson o Samuelu Szczekaczu

Jacek Michalak: Skąd wzięło się Pańskie zainteresowanie twórczością Samuela Szczekacza? Hendrik A. Berinson: Od zawsze byłem zafascynowany sztuką początku XX wieku, przede wszystkim ruchami awangardowymi, ze szczególnym uwzględnieniem awangardy rosyjskiej